B' ΤΟΜΟΣ

388 / 562

τΟν μΕν γΑρ Ηγοῦμαι σοφόν, τΩ δ’ Ηδομαι: αισχυλοσ ´ Ή ευριπιδησ
387
Η συνέχεια είναι γνωστή: Ο Ι. Γρυπάρης θα ολοκληρώσει τη μετάφραση
της Ορέστειας και θα δημοσιεύσει χωριστά τις τρεις τραγωδίες της τριλογίας
και τους Επτά επί Θήβας στις εκδόσεις Φέξη το 1911. Θα εξακολουθήσει όχι
μόνο να εργάζεται μεταφραστικά στις υπόλοιπες τρεις σωζόμενες τραγωδί-
ες, αλλά και θα επανεπεξεργάζεται τις τέσσερις ήδη δημοσιευμένες.23 Αν και
αποσπάσματα από τις τρεις εναπομείνασες τραγωδίες του Αισχύλου δημοσι-
εύονταν συστηματικά ήδη από το 1924,24 η κοινή έκδοση των μεταφράσεων
του Προμηθέα Δεσμώτη και των Ικετίδων θα καθυστερήσει μέχρι το 1930 (εκ
του Τυπογραφείου Π. Δ. Σακελλαρίου), ενώ η μετάφραση των Περσών θα
πρωτοδημοσιευτεί στην τελική δίτομη έκδοση των κατά Γρυπάρη τραγωδιών
του Αισχύλου το 1938 (Βιβλιοπωλείον της Εστίας). Έκδοση η οποία θα είναι
και η τελευταία λέξη του Γρυπάρη στο αισχύλειο έργο, μετά από μακρόχρονη
συνεχή μεταφραστική επεξεργασία του, αρχικά μόνο επί χάρτου και αργότερα
–από τα μέσα της δεκαετίας του 1920– και επί σκηνής, μέσα από τη θεατρι-
κή τριβή και δοκιμασία του μεγαλύτερου μέρους αυτού του έργου σε κορυ-
φαίες στιγμές της νεότερης ελληνικής θεατρικής ιστορίας: έναρξη λειτουργίας
του «Θεάτρου Τέχνης» με διευθυντή-σκηνοθέτη τον Σπύρο Μελά, Δελφικές
Γιορτές των Σικελιανών το 1927 και το 1930, έναρξη λειτουργίας του Εθνικού
Θεάτρου το 1932 με σκηνοθέτη τον Φώτο Πολίτη.
Για τη ριζική μετατόπιση του Γρυπάρη από τον δημοτικό Ευριπίδη
στον δημοτικό Αισχύλο σημαντικό ρόλο παίζει πιθανότατα τώρα ένας νέος
«μύστης», που έρχεται να προστεθεί δίπλα στον γλωσσικό καταλύτη Ψυχάρη.
Όταν το 1895 πρωτοδημοσιεύονται δώδεκα ποιήματα του Γρυπάρη (που στέλ-
νει τότε από την Πόλη) στην Εικονογραφημένη Εστία υπό τη διεύθυνση του
Γρηγορίου Ξενόπουλου,25 ο Κωστής Παλαμάς συστήνει αυτή τη δημοσίευση
–κατόπιν παροτρύνσεως του ίδιου του Ξενόπουλου– με ανώνυμο, σύντομο,
αλλά ιδιαίτερα κολακευτικό εισαγωγικό σημείωμα για τον «εκ Κωνσταντινου-
23. Βλ. όσα έλεγε ο Ι. Γρυπάρης για τη «συμπλήρωση» και το «ξανχύσιμο» του
Αισχύλου σε συνέντευξή του στον Φώτο Γιοφυλλη, Ελεύθερος Λόγος, 24.6.1923 (=
Βαλετας, σ. 501-505: 501).
24. Για τις αποσπασματικές εκδόσεις των Ικετίδων, των Περσών και του Προμη-
θέα Δεσμώτη βλ. Βαλετας, σ. 557.
25. Για το γράμμα που έλαβε ο Γρηγόριος Ξενόπουλος από τον Ιωάννη Γρυπάρη,
μαζί με τα ποιητικά χειρόγραφά του, και την εντύπωση που του προξένησε τόσο ο
«καθαρός, σταράτος, βυζαντινός» γραφικός χαρακτήρας όσο και η «απροσποίητη
μετριοφροσύνη» του νέου ποιητή βλ. Γρηγόριος Ξενοπουλος, Επιλογή κριτικών κει-
μένων, επιμ. Γεωργία Φαρίνου-Μαλαματάρη, Αδελφοί Βλάσση, Αθήνα 2002, σ. 190-
198: 190-191.