386 / 562
τΟν μΕν γΑρ Ηγοῦμαι σοφόν, τΩ δ
’
Ηδομαι
: αισχυλοσ ´ Ή ευριπιδησ
385
περιβάλλον της εποχής: Μέχρι την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα έχουν
σταδιακά πληθύνει οι ελληνικές σχολιασμένες εκδόσεις έργων του Ευριπίδη, με
αξιοσημείωτη την κριτική έκδοση έργων του Ευριπίδη από τον Δημήτριο Βερ-
ναρδάκη (A΄ τόμος:
Φοίνισσαι
1888).
13
Έχουν επίσης ήδη δημοσιευτεί αρκετές
έμμετρες μεταφράσεις έργων του Ευριπίδη «εις την καθομιλουμένην», οι οποί-
ες συνδέονται ρητά στο περικείμενό τους όχι μόνο με την ανάγκη αφομοίωσης
του προγονικού πολιτισμού για την ανάπτυξη της ελληνικής παιδείας, αλλά
και με την ανάγκη δημιουργίας ενός «εθνικού θεάτρου» που θα στηρίζεται
στα δικά του πρότυπα κείμενα και όχι στις μεταγενέστερες διασκευές τους.
14
Ανάμεσα σε αυτές τις διασκευές οι σκηνικά δημοφιλέστερες αντλούν από την
ευριπίδεια δραματουργία, με ενδεικτικά παραδείγματα την καθαρευουσιάνικη
ελληνόφωνη
Μήδεια
του Ιωάννη Ζαμπέλιου με την Πιπίνα Βονασέρα (παρα-
στάθηκε το 1866 στην Κωνσταντινούπολη και το 1868 στην Αθήνα)
15
και τις
ιταλόφωνες
Μήδεια
του Ernest Legouvé και
Φαίδρα
του Jean Racine με την
Αδελαΐδα Ριστόρι (παραστάθηκαν το 1865 σε Αθήνα και Κωνσταντινούπο-
λη).
16
Παράλληλα, εμφανίζονται δειλά και οι πρώτες παραστάσεις πρωτότυπων
έργων του Ευριπίδη, αρχίζοντας πιθανότατα από τον σατυρικό
Κύκλωπα,
που
παίχτηκε αρχικά τον Απρίλιο του 1868 στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, στο
ίδιο πλαίσιο –και από τον ίδιο ερασιτεχνικό θίασο φοιτητών– με την αρχα-
ΐζουσα
Αντιγόνη
του Αλεξάνδρου Ρίζου Ραγκαβή.
17
Εντούτοις, ενάντια στις
13. Για τη συμβολή του Δημητρίου Βερναρδάκη στο (αρχαίο) θέατρο (πανεπι-
στημιακές παραδόσεις, ερμηνευτικές εκδόσεις αρχαίων δραμάτων, πρωτότυπη δρα-
ματουργία) βλ. Γεράσιμος Ζ
ωρας
, «Οι θεατρικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
πριν από την ίδρυση του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών», ανάτυπο εκ του τόμου του
περιοδικού
Παρνασσός
(2012), Αθήναι 2014, σ. 68-82: 71-72.
14. Για τη χαρτογράφηση του μεταφραστικού τοπίου κατά τον 19ο αιώνα και στις
πρώτες δεκαετίες του 20ού, με άξονα το έργο του Ευριπίδη, βλ. Ελευθερία Γ
εωργακα
-
κη
, Διδακτορική Διατριβή εν εξελίξει, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, ΕΚΠΑ.
15. Πρβλ. Άννα Τ
αμπακη
,
Η νεοελληνική δραματουργία και οι δυτικές της επι-
δράσεις (18ος-19ος αι.)
, Αφοί Τολίδη, Αθήνα 1993, σ. 91-107· Αρετή Β
ασιλειου
, «Η
Μήδεια
του Ιωάννη Ζαμπέλιου και το ιταλικό πρότυπό της» στον τόμο
Στέφανος,
Tιμητική Προσφορά στον Bάλτερ Πούχνερ
, επιμ. Ιωσήφ Βιβιλάκης, Τμήμα Θεατρι-
κών Σπουδών, Ergo, Αθήνα 2007, σ. 167-176.
16. Ευσεβία Χ
ασαπη
-Χ
ριστοδουλου
,
Η ελληνική μυθολογία στο νεοελληνικό δρά-
μα. Από την εποχή του Κρητικού Θεάτρου έως το τέλος του 20ού αιώνα
,
τ. Α΄,
University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2002, σ. 338-339.
17. Βλ. Θόδωρος Χ
ατζηπανταζης
,
Από του Νείλου μέχρι του Δουνάβεως. Το χρο-
νικό της ανάπτυξης του ελληνικού επαγγελματικού θεάτρου στο ευρύτερο πλαίσιο
της Ανατολικής Μεσογείου, από την ίδρυση του ανεξάρτητου κράτους ώς τη Μικρα-