B' ΤΟΜΟΣ

381

αιτη

ιαμαντακου

-Α

γαθου

τὸν μὲν γὰρ ἡγοῦμαι σοφόν, τῷ δ’ ἥδομαι

(Αριστοφ.

Βάτρ.

1413)

Αισχύλος ή Ευριπίδης: Τα διλήμματα ενός εκκολαπτόμενου μεταφραστή

στα τέλη του 19ου αιώνα

Θα επικεντρώσω το ενδιαφέρον μου στις αρχές της πεντηκονταετούς –τουλά-

χιστον– αδιάλειπτης μεταφραστικής πορείας του Ιωάννη Γρυπάρη (1870-1942)

ειδικά στο πεδίο της αρχαίας τραγωδίας, προσπαθώντας κατ’ αρχάς να συνοψί-

σω τις διαδοχικές ενδο-γλωσσικές και ενδο-δραματικές μετατοπίσεις τις οποίες

διήλθε η εκκόλαψή του ως μεταφραστή στα τέλη του 19ου έως και τις αρχές του

20ού αιώνα. Βάσει αυτών των μετατοπίσεων, θα επιχειρήσω ακολούθως να δείξω,

ή μάλλον να υποθέσω, ότι η –βεβαιωμένη από τα ίδια τα εκδοτικά δεδομένα–

προσήλωση του μεταφραστή καταρχήν στο έργο του Αισχύλου και ακολούθως στο

έργο του Σοφοκλή –με τους οποίους συνδέθηκε η μακρόχρονη σκηνική πορεία

των μεταφράσεών του (εντός αλλά και εκτός Εθνικού Θεάτρου) έως και την πρώ-

ιμη Μεταπολίτευση– δεν ήταν μόνο αποτέλεσμα μιας προσωπικής, ενδιάθετης

παρόρμησης ή/και εμπεδωμένης ψυχοδιανοητικής στάσης. Ενδεχομένως σφυρη-

λατήθηκε και εδραιώθηκε υπό τον αστερισμό διαφορετικών εξωγενών γλωσσικών,

ιδεολογικών και αισθητικών προηγήσεων και παλινδρομήσεων, επιλογών και απο-

κλεισμών της εποχής, που είχαν να κάνουν με την πολιτισμική χρήση της αρχαί-

ας δραματουργίας και τον βέλτιστο τρόπο της συμβολής της στην ενίσχυση της

εθνικής ταυτότητας και του συμβολικού κεφαλαίου του νεοπαγούς τότε κράτους.

Ευχαριστώ θερμά τη συγγραφέα Χρυσάνθη Κακουλίδου και τον συγγραφέα

και εκδότη Μιχάλη Σταφυλά, για τις πληροφορίες, τα κείμενα και την αγάπη τους

για το έργο του Ι. Γρυπάρη, που μου μετέφεραν απλόχερα. Ευχαριστώ επίσης θερμά

τον Πρόεδρο και τον Γενικό Γραμματέα της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, Κώστα

Καρούσο και Γιάννη Παπαοικονόμου αντίστοιχα, για τη γενναιόδωρη διάθεση βοήθει-

ας πρόσβασης στην προσωπική βιβλιοθήκη του Ι. Γρυπάρη.