B' ΤΟΜΟΣ

Μαρια Δημακη-Ζωρα

376

η πρώτη προκείμενη του συλλογισμού του συγγραφέα– παρά μόνο μέσα από

τα έργα που αποτελούν τη φυσική συνέχεια εκείνων και είναι τα δημοτικά τρα-

γούδια. Μόνο μέσα στα λαϊκά δημιουργήματα που έμειναν ανόθευτα από την

απομίμηση ξενικών προτύπων διαφαίνονται τα ειδοποιά χαρακτηριστικά του

έθνους, τα στοιχεία που αρμόζουν στον χαρακτήρα του ελληνικού λαού, τον

οποίο ο Βασιλειάδης βλέπει ως τον «μέγα ἄνακτα καί μέγα ποιητήν».

Αναφέρεται με θαυμασμό στις λαϊκές τάξεις της ελληνικής κοινωνίας, οι

οποίες αντιπροσωπεύουν τα γνήσια στοιχεία του ελληνισμού, ενώ η ισχυρό-

τερη οικονομικά και κοινωνικά μερίδα βρίσκεται βαθιά αλλοτριωμένη από την

ξενομανία και τον υλισμό. Θεωρεί ότι όταν παρουσιάζεται ελληνικό έργο σπεύ-

δει να το παρακολουθήσει

ὁ γνήσιος ἑλληνικός λαός· ἐκεῖνος ὅν τοσοῦτον ἐν τῇ ἱστορίᾳ του ἠγάπησεν

ὁ Βαρθόλδης καί ἐν ᾧ ἀνεῦρε τήν μόνην ἐλπίδα τοῦ ἔθνους. Ἄ, πῶς ζητούσι

προώρως, σκληρῶς καί ἄκοντα νά δηλητηριάσωσι καί τόν λαόν ἐκεῖνον, τούς

ἀστούς, δηλονότι, τούς ἐργάτας, οἵτινες πανταχοῦ καί ἀείποτε ἔσωσαν τήν οἰκο-

γένειαν καί τήν θρησκείαν, τήν ζωήν καί τήν τιμήν τοῦ ἔθνους των.

Μια χορεία ξένων, κυρίως Γάλλων, στοχαστών επιστρατεύεται από τον συγ-

γραφέα για να ενισχύσει και να τεκμηριώσει τις θέσεις του (Hippolyte Taine,

Saint-Mark Girardin, Albert Lacroix, Charles-Augustin Sainte-Beuve, Eugène

Poitou, Victor Cousin), ενώ το ισχυρότερο βέλος στη φαρέτρα των παραπομπών

του, που το χρησιμοποιεί ως κατακλείδα του προλόγου των

Καλλεργών

, είναι ένα

απόσπασμα από τον Ιταλό Niccoló Tommaseo, ο οποίος σε ένα δοκίμιό του από

τις

Scintille

γράφει αποτεινόμενος συγκεκριμένα προς τη νέα Ελλάδα:

Κάθε ἔθνος εἶναι ὡσάν καράβι, συμπλέον μέ ἄλλα ἄνισα καί ἔχον ἐδικόν του

τιμόνι καί κατάρτιον καί κωπία. Ὅστις θέλει νά κυβερνήσῃ τό ἴδιόν του καράβι

μέ τά ὄργανα τῶν ἄλλων, γυρεύει τόν ἑαυτόν του νά χαλάσῃ. Ταλαίπωροι καί

τυφλοί! […] Ἐνίοτε οἱ ὑπερηφανώτεροι καί ἄνθρωποι καί λαοί ταπεινότερα κλί-

νουν πρός τ’ ἀλλότρια.

Με τη φράση αυτή ο Έλληνας δραματουργός συμπυκνώνει τη θεώρησή

του σχετικά με το τι είναι «εθνικό» και προχωρεί στον συλλογισμό του για

τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει το νεοελληνικό θέατρο: « Ὦμεν Ἕλλη-

15.

Το ίδιο

, σ. ξϛ΄.

16.

ασιλειάδη

Αττικαί Νύκτες IV

, σ. 321-322.

17. Βλ.

εώργιος

Θ. Ζ

ώρασ

, «Ελληνικές σελίδες του Θωμαζαίου (Δοκίμια από τις

Scintille

)» στο

Επτανησιακά Μελετήματα Β΄

[Σπουδαστήριον Βυζαντινής και Νεο-

ελληνικής Φιλολογίας ΕΚΠΑ], Αθήναι 1959, σ. 304.