B' ΤΟΜΟΣ

Μαρια Δημακη-Ζωρα

372

οποίοι είχαν αναλάβει πολλαπλούς ρόλους στην πνευματική και κοινωνική ζωή

της χώρας. Αν για τη γενιά του Αγώνα η «ανάσταση του γένους» και η ίδρυση

ελληνικού κράτους ήταν τα βασικά και καίρια ζητούμενα, για τους νεότερους,

που ανάσαιναν πλέον τον αέρα της εθνικής ελευθερίας, τα αιτήματα και οι

προβληματισμοί δεν έπαυαν να υπάρχουν και σχετίζονταν περισσότερο με τον

προσδιορισμό των παραμέτρων που καθόριζαν την εθνική φυσιογνωμία και

την πολιτισμική ταυτότητα του λαού που μόλις είχε κερδίσει την ανεξαρτησία

του. Οι συγγραφείς και οι λόγιοι αποδύθηκαν σε έναν νέο αγώνα: Όφειλαν

να συγγράψουν πρωτότυπα έργα ή να επιλέξουν ξένα που θα λειτουργούσαν

ως πρότυπα, ενώ παράλληλα, ιδίως στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, δημο-

σιογραφούσαν με άρθρα και κριτικά σημειώματα ή βιβλιοπαρουσιάσεις στα

ποικίλα περιοδικά, που πλήθαιναν όλο και περισσότερο, ή στις εφημερίδες

που δημοσίευαν τις θέσεις και τα σχόλια των λογίων, των συγγραφέων και των

ποιητών για όλες τις εκφάνσεις της ζωής.

Σε όλες τις κοινωνικές ζυμώσεις και τις πνευματικές εξελίξεις, ξεχωριστή

υπήρξε η θέση του θεάτρου ήδη από τα προεπαναστατικά χρόνια, αφού οι

μεταφράσεις αλλά και τα πρωτότυπα έργα αποτέλεσαν σημαντικό παράγοντα

διαμόρφωσης των αισθητικών παραμέτρων μέσα στις οποίες κατόπιν αναπτύ-

χθηκε η νεοελληνική δραματουργία, αλλά και των ιδεολογικών ζυμώσεων που

καθόριζαν το κοινωνικό και ευρύτερα το πολιτικό κλίμα.

Οι συγγραφείς της

Παλαιάς Αθηναϊκής Σχολής, Φαναριώτες οι παλαιότεροι, όπως οι αδελφοί Αλέ-

ξανδρος (1803-1863) και Παναγιώτης (1806-1868) Σούτσος, ο Αλέξανδρος

Ρίζος Ραγκαβής (1809-1892), ο Θεόδωρος Ορφανίδης (1817-1886), ο Ηλίας

Τανταλίδης (1818-1876), Αθηναίοι και Μοραΐτες οι νεότεροι, όπως ο Δημήτρι-

ος Παπαρρηγόπουλος (1843-1873) και ο Σπυρίδων Βασιλειάδης (1845-1874),

συμμετείχαν με τη γραφίδα τους σε όλους σχεδόν τους προβληματισμούς και

τις ποικίλες κοινωνικοπολιτικές συζητήσεις που αναφύονταν καθημερινά και

διεξάγονταν μέσα από στήλες εφημερίδων και περιοδικών, πότε με την αφορμή

της δημοσίευσης των εισηγητικών εκθέσεων των λογοτεχνικών διαγωνισμών,

πότε με αφορμή τα πολιτικά ζητήματα της επικαιρότητας στα οποία θεωρού-

σαν ότι έπρεπε να λάβουν θέση.

2. Για τη σημασία του «εθνικού» ρόλου που αναλαμβάνει το νεοελληνικό θέατρο

στον 19ο αιώνα βλ. Άννα

αμπακη

, «Η χρήση του ιστορικού μύθου στη δραμα-

τουργία του 19ου αι.» στο

Η νεοελληνική δραματουργία και οι δυτικές της επιδρά-

σεις (18ος-19ος αι.). Μια συγκριτική προσέγγιση

, Ergo, Αθήνα

2002, σ. 109-126∙

αμπακη

Το Νεοελληνικό Θέατρο (18ος-19ος αι.). Ερμηνευτικές προσεγγίσεις

Δίαυλος, Αθήνα 2005, σ. 161-186, 293-301.