370 / 562
Αναζητώντας την εθνική ταυτότητα στα χνάρια μιας νεράιδας
369
όπως αυτές διατυπώνονται στην προκήρυξη της θεματικής του συνεδρίου
μας. Παράλληλα, οι δύο συγγραφείς μιλούν σε πάμπολλα κείμενά τους για
τον ελληνικό «λαό» ή «εξ ονόματος του ελληνικού λαού»: Ο πρώτος με μια
εκλεκτικιστική διάθεση, που ξεχωρίζει τον αθηναϊκό λαό από τις χυδαιότητες
«της στρούγγας» και από «τα τσοπάνικα τραφώματα»,
28
και ο δεύτερος με
τις νοσταλγικές αποχρώσεις που προσδίδει η απόσταση από την ελλαδική
περιφέρεια, αλλά και η καταξίωση στην Ευρώπη.
29
Δύο παράμετροι που δεν
περνούν απαρατήρητες από τους επικριτές του.
30
Και μάλιστα την ίδια ώρα
που οι ιστορικές συντεταγμένες μεγάλου μέρους της Εσπερίας τοποθετούν
στο επίκεντρο των συζητήσεων τα υποτιθέμενα «δίκαια του λαού».
31
Τα έργα
του Περεσιάδη, ενός συγγραφέα χωρίς λαμπρές περγαμηνές, μακριά από
πανεπιστήμια και ακαδημίες, στον βαθμό που μας επιτρέπει η ελλιπής προς
28. Κ
αμπουρογλου
,
Σκηνικά έργα Α΄. Το Παιδομάζωμα
,
Δραμάτιον εις πράξεις
τρεις (ων η μία πρόλογος) και εις μέρη τέσσαρα. Βραβευθέν εις τον Ρετσίνειον Δρα-
ματικόν Αγώνα του 1895. Μετ’ εικόνων και ποικίλων σημειώσεων, Βιβλιοπωλείον Γρη-
γορίου Λάμπρου, Αθήνα 1896, σ. 71.
29. Σε επιστολή του Ψυχάρη στον Αργύρη Εφταλιώτη, στις 10.8.1892, όπου επι-
κροτεί την ιδέα του δεύτερου να γράψει πάνω στην παραλογή του «Νεκρού αδερ-
φού», διαβάζουμε: «Το λαό θα τον κάνουμε δικό μας με το θέατρο μόνο» στον τόμο
Από την αλληλογραφία των πρώτων δημοτικιστών
, τ. Ι:
Γιάννη Ψυχάρη και Αργύρη
Εφταλιώτη αλληλογραφία, 716 γράμματα (1890-1923)
,
επιμ. Σταμάτης Κ. Καρατζάς
– Ερατοσθένης Γ. Καψωμένος, τ. Α΄, Κείμενα [Νεοελληνικές Έρευνες 6], Πανεπι-
στήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα 1988, σ. 44· Π
ετρακου
, «Η θεατρική αντίληψη», σ. 276.
Στον πρόλογο του τόμου
Για το Ρωμαίικο Θέατρο
,
σ. 214-215, ο Ψυχάρης σημειώνει:
«όχι μόνο εμείς οι γραμματιζούμενοι να καλλιεργούμε το λαό, μα κι απ’ το λαό να
καλλιεργηθούμε».
30. Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, με αφορμή την έριδα ανάμεσα στον Ψυχά-
ρη και τον Ταγκόπουλο, ένας Αλεξανδρινός λόγιος, ο Περίδης, γράφει άρθρο στα
Γράμματα
, όπου συμπυκνώνει όλες τις αδυναμίες που βλέπει στο πρόσωπο του Ψυχά-
ρη. Στηλιτεύει τον επιλεκτικό του σωβινισμό και τον αποκαλεί ένα είδος «φιλέλληνα»:
πρόκειται για μια πάθηση όπου ο προστάτης «φιλέλλην» απαιτεί να είναι τυφλό
όργανό του ο προστατευόμενός του. Βλ. Κλέων Π
αρασχος
, « Ένας επικριτής του κ.
Ψυχάρη»,
Πρωτεύουσα
,
20.11.1921.
31. Τη δυσκολία να προσδιοριστεί το περιεχόμενο της λέξης αποτυπώνει η εργα-
σία του Alain B
adiou
, «Είκοσι τέσσερις σημειώσεις σχετικά με τις χρήσεις της λέξης
“λαός”» στον συλλογικό τόμο
Τι είναι λαός;
, επιμ. Alain Badiou – Pierre Bourdieu
– Judith Butler – George Didi-Huberman – Sardi Khiari – Jacques Ranciere,
μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, Αθήνα 2014, σ. 11-21.
Βλ. επίσης Pierre B
ourdieu
, «“Λαϊκός” είπατε;»,
το ίδιο
, σ. 23-47· Judith B
utler
,
«“Εμείς ο λαός”: Σκέψεις για την ελευθερία της συνάθροισης»,
το ίδιο
, σ. 49-69·
Jacques R
anciere
, «Ο ανεύρετος λαϊκισμός»,
το ίδιο
, σ. 121-126.