349 / 562
ΕΥΗ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ
348
Campe, αλλά και κάποιες νεοπλατωνικές αντιλήψεις, σύμφωνα με τις οποίες
η γενική καλλιτεχνική και αισθητική αξία ενός λογοτεχνικού έργου βρίσκεται
στο ηθικό του περιεχόμενο.
15
Αν δεχτούμε ότι η ταυτότητα παράγεται λογοθετικά, όπως τονίζει ο Michel
Foucault, τότε στα κείμενα αυτά βλέπουμε να μετατρέπεται σε λόγο αυτό που
η Judith Butler ορίζει ως την επαναλαμβανόμενη επιτέλεση συγκεκριμένων
πρακτικών και πράξεων μέσα στον χρόνο, που δομούν τα διακριτά πλαίσια
μεταξύ των δύο φύλων, με σκοπό τον εγκλωβισμό των γυναικών σε μονοσήμα-
ντους ρόλους.
16
Βλέπουμε δηλαδή την κατασκευή του κοινωνικού φύλου να
περνά από το επίπεδο της συμπεριφοράς στο επίπεδο του γραπτού λόγου.
Οι Έλληνες διανοητές, δάσκαλοι και λογοτέχνες που σπούδασαν ή έζησαν στη
Γερμανία (ιδίως κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα) μεταφέρουν τις σύγ-
χρονές τους κοινωνικές εξελίξεις στην Ελλάδα και συμβάλλουν στη γενικότε-
ρη διαμόρφωση της παιδαγωγικής αντίληψης της εποχής. Σε αυτούς ανήκουν
μεταξύ άλλων οι Γεώργιος Δροσίνης, Ιωάννης Ψυχάρης, Ιωάννης Καμπύσης,
Αλέξανδρος Δελμούζος, Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, ενώ ξεχωριστά οφεί-
λουμε να μνημονεύσουμε τους Αριστοτέλη Κουρτίδη και Γεώργιο Βιζυηνό,
που σπούδασαν σε γερμανικά πανεπιστήμια φιλολογία/φιλοσοφία, παιδα-
γωγικά και ψυχολογία. Την πνευματική ζωή της Γερμανίας παρακολουθούν
και όσοι γνωρίζουν τη γερμανική γλώσσα, όπως η Πηνελόπη Δέλτα, η οποία
έζησε για αρκετά χρόνια στη Φρανκφούρτη, και ο Γρηγόριος Ξενόπουλος.
Είναι, εξάλλου, τεκμηριωμένο ότι ο Αριστοτέλης Κουρτίδης και ο Γεώργιος
Βιζυηνός γνώριζαν τόσο τις θεωρίες των φιλανθρωπιστών και των νεοανθρω-
πιστών παιδαγωγών και φιλοσόφων (οι οποίες διδάσκονταν στο Göttingen,
τη Λειψία, το Μόναχο, την Ιένα, τη Χαϊδελβέργη και σε άλλες φιλοσοφικές
σχολές) όσο και την ανανεωτική μεταρρυθμιστική παιδαγωγική του Johann
Heinrich Pestallozi και τη συστηματική παιδαγωγική θεωρία του ιδιαιτέρως
γνωστού παιδαγωγού Johann Friedrich Herbart, ο οποίος έδρασε κυρίως
στο Göttingen.
17
Ο τελευταίος θεωρούσε ως ουσιαστικό έργο του δασκάλου
15. Βλ. και David
C
arr
– Robert
D
avis
, «The Lure of Evil: Exploring Moral
Formation on the Dark Side of Literature and the Arts»,
Journal of Philosophy of
Education
41/1 (2007), σ. 95-112, ιδ. σ. 95-97.
16. Judith B
utler
,
Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity
,
Routledge, Ν. Υόρκη – Λονδίνο 1990, ιδ. σ. 13
κ.εξ.
17. Ειδικά για τον Αριστοτέλη Κουρτίδη βλ. Ουρανία
Π
ολυκανδριωτη
,
Η διάπλαση
των Ελλήνων. Αριστοτέλης Π. Κουρτίδης (1858-1928)
, σειρά Βιβλιοθήκη Ιστορίας των