355 / 562
ΕΥΗ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ
354
καθόλου γοητευτική για τον άντρα.
29
Οι λόγοι της ανοχής εμπεριέχουν, βέβαια,
ιδιοτέλεια –την αισθητική απόλαυση του ανδρός–, όμως εντέλει ευνοούν και τη
γυναίκα, αφού αναιρούν την αυστηρότητα και τις συνέπειες κάποιων κανόνων.
Θα αργήσει ακόμα πολύ η εποχή που τέτοιες αυθάδεις κοριτσίστικες
συμπεριφορές θα αποτελέσουν τη βάση για να δημιουργηθούν νέα πρότυπα
στην παιδική λογοτεχνία (όπως π.χ. η Πίπη η Φακιδομύτη), τα οποία θα απο-
τελέσουν θηλυκούς χαρακτήρες γένους (
gender
) αρσενικού (J. Butler). Λίγο
πριν από το τέλος του αιώνα ο Γρ. Ξενόπουλος θα μιλήσει για «μετρημένη
και φρόνιμη χειραφεσία» και θα επιμείνει στη συμμετοχή της γυναίκας στην
τριτοβάθμια εκπαίδευση και την εργασία, ακόμη και στη διεκδίκηση των πολι-
τικών της δικαιωμάτων. Χωρίς να αναιρέσει τον οικιακό ρόλο της γυναίκας, θα
αποδεχτεί και το δικαίωμά της να τον υπερβεί και να κινηθεί έξω από το τοπο-
λογικό και συμβολικό όριο που εκφράζει το πατρικό σπίτι. Αυτές οι αντιλήψεις
θα εκφραστούν και στο παιδικό του διήγημα
Η αδελφούλα μου
(1891), που
θεματοποιεί την κοινωνικά τολμηρή απόφαση μιας κόρης καλής οικογενείας
να εργαστεί ως δασκάλα πιάνου προκειμένου να στηρίξει την οικογένεια μετά
την οικονομική κατάρρευση του πατέρα. Όσο προοδευτική κι αν ακούγεται
για την εποχή η άποψη αυτή, δεν είναι σταθερή και αρραγής η στάση της δια-
νόησης απέναντι στο γυναικείο ζήτημα.
Η ελληνική λογοτεχνική παραγωγή επρόκειτο να διαγράψει μακρά πορεία
μέχρι να φτάσει σ’ αυτό που σήμερα αποκαλείται γυναικεία λογοτεχνία και
γυναικεία γραφή. Μπορεί τα λογοτεχνικά κείμενα που συναντάμε στον παι-
δικό περιοδικό Τύπο κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα να φέρουν τη
σφραγίδα των –τότε– σύγχρονων εξελίξεων στον τομέα της παιδαγωγικής ως
αποτέλεσμα των γερμανικών επιρροών των συγγραφέων, ωστόσο το κορίτσι
αποτελεί ακόμη μια «εικόνα φυλακισμένη σε αρσενικά κείμενα»
30
που «επι-
τελούν» το φύλο της. Τα κείμενα αυτά επιβεβαιώνουν πολλαπλώς την άποψη
της de Beauvoir και της Butler «ότι το φύλο δεν είναι εντέλει ένα φυσικό
συμβάν όσο μια κατηγορία που παράχθηκε πάνω στο σώμα μέσω των επανα-
λαμβανόμενων προβολών συμπεριφορών που φέρουν έμφυλα χαρακτηριστι-
κά».
31
Ωστόσο, από τα κείμενα αυτά αναφύεται η ιστορική αλήθεια για την
εικόνα του γυναικείου φύλου εκείνης της εποχής και δρομολογείται ανεπαί-
σθητα αλλά αμετάκλητα η πορεία προς μια «άλλη» γραφή.
29. Εrnst Μοritz
A
rndt
,
Fragmente über Menschenbildung
, Hammerich,
Altona 1805, σ. 215
κ.εξ.30.
K
ανατσουλη
, σ. 39.
31
.
Το ίδιο
, σ. 203.