B' ΤΟΜΟΣ

Γερμανικές επιρροές στον περιοδικό Τύπο για παιδιά κατά το β΄ ήμισυ του 19ου αιώνα

351

πλέον αναγράφεται «Εικονογραφημένον Περιοδικόν διά παιδία, εφήβους και

νεανίδας» – ο υπότιτλος του περιοδικού αφενός διευρύνει αφετέρου εξειδι-

κεύει το αναγνωστικό κοινό του περιοδικού.

Στο διάστημα, μάλιστα, που τη διεύθυνση της

Διαπλάσεως

έχει ο Αριστο-

τέλης Κουρτίδης διοχετεύονται στοιχεία της σύγχρονης επιστήμης της αγωγής

στην ύλη του περιοδικού. Η Ουρανία Πολυκανδριώτη στην εμβριθέστατη μελέ-

τη της

Η διάπλαση των Ελλήνων

, η οποία παρουσιάζει το παιδαγωγικό έργο

του Κουρτίδη αναδεικνύοντας μεταξύ άλλων και τη σχέση του με την παιδα-

γωγική του γερμανικού Διαφωτισμού,

που κυριαρχεί εκείνη την εποχή στην

Ευρώπη, αλλά και με την τότε ακόμα σπαργανώδη επιστήμη της ψυχολογίας,

περιγράφοντας τον παιδαγωγό Κουρτίδη επισημαίνει:

Οι κοινωνικές του αντιλήψεις […] ενδυναμώθηκαν και συστηματοποιήθηκαν από

τους ερβαρτιανούς καθηγητές του στη Γερμανία και ιδιαίτερα τον [Wilhelm]

Rein. To μήνυμα της κοινωνικής και της θρησκευτικής ανοχής του Rein, που

απηχεί τις ιδέες του Διαφωτισμού, βρήκε πρόσφορο έδαφος στον Κουρτίδη

και στις δικές του κοραϊκές καταβολές. […] Στα χρόνια που ακολούθησαν ο

Κουρτίδης υποστήριξε σθεναρά ότι κάθε εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα

θα πρέπει απαραιτήτως να βασίζεται στις σύγχρονες εξελίξεις της παιδαγωγικής

επιστήμης σε συνάρτηση με την παιδική ψυχολογία αλλά και τη φιλοσοφία.

Οι γερμανικές επιδράσεις στη σκέψη και στο έργο του συνοψίζονται στην

αξία που αποδίδει στην αυτογνωσία και στην αυτενέργεια τόσο σε ατομικό όσο

και σε εθνικό επίπεδο, στην έμφαση που πρέπει να δίνει η αγωγή στη μονα-

δικότητα του κάθε παιδιού για μάθηση παρά στη μετάδοση συσσωρευμένων

γνώσεων. Επίσης, στη σημασία που αποδίδει στην ψυχολογία του παιδιού σε

απόλυτη συνάρτηση με τις παιδαγωγικές μεθόδους και κυρίως στην ηθική ως

πρωταρχικό στόχο της αγωγής.

Ο Κουρτίδης επιδιώκει, συνεπώς, στα κείμενά του να συνδυάζει την ηθι-

κή διάσταση του αφηγήματος με αισθητικές, ψυχολογικές και παιδαγωγικές

αρχές. Η ισορροπία ανάμεσα στην ηθική διδαχή, την αισθητική διάσταση και

την παιδαγωγική σκοπιμότητα αποτελεί μείζον ζητούμενό του για το σύνολο

της ύλης του περιοδικού. Το γεγονός, ωστόσο, ότι και στη

Διάπλαση

τα κεί-

21. H Ουρανία Πολυκανδριώτη επισημαίνει μάλιστα ότι η σχέση του Κουρτίδη με

τον Διαφωτισμό είχε ήδη δρομολογηθεί πριν από τις σπουδές του στη Γερμανία, «από

τη θητεία του στη Μεγάλη του Γένους Σχολή». Βλ.

ολυκανδριωτη

, σ. 57. Με τις

σπουδές του ωστόσο επιδιώκει να γίνει «επιστήμονας παιδαγωγός». Οι γνώσεις που

αποκομίζει από την παραμονή του στη Γερμανία τον εφοδιάζουν με την επιστημονική

σκευή που θα του επιτρέψει να εφαρμόσει τις νέες θεωρίες στη διδακτική πράξη.

22.

Το ίδιο

, σ. 57-58.