B' ΤΟΜΟΣ

Γερμανικές επιρροές στον περιοδικό Τύπο για παιδιά κατά το β΄ ήμισυ του 19ου αιώνα

347

κόρη με τα επαχθή χαρακτηριστικά να πάσχει και να δυστυχεί μέχρι τη στιγμή

που μια ξαφνική αλλαγή θα την οδηγήσει στη μεταμέλεια και στην ηθική και

συναισθηματική ολοκλήρωση.

Μετά την επίδραση της εποχής του Biedermeier η λογοτεχνία για κορί-

τσια ακολουθεί μια ανεπαίσθητα διαφορετική πορεία: χωρίζεται σε λαογραφι-

κές (

volkstümlich

) ιστορίες, όπως η

Heidi

της Johanna Spyri (1880), που

αποτελεί ένα έργο στο πρότυπο των παραδοσιακών μυθιστορημάτων μαθη-

τείας, και σε αυτό το είδος που στον γερμανόφωνο χώρο χαρακτηρίζεται

ως ‘

Backfischliteratur

’ και το οποίο αποτελεί τον ουσιαστικότερο νεωτερι-

σμό στην παιδική/εφηβική λογοτεχνία στο τέλος του 19ου αιώνα. Τον όρο

‘

Backfisch

’ θα τον μεταφράζαμε ως ‘τρυφερό ψάρι, κατάλληλο για ψήσιμο’,

σε αντίθεση με τα μεγάλα που είναι σκληρά και ακατάλληλα προς βρώση.

Σύμφωνα με το Γερμανικό Λεξικό (

Deutsches W

rterbuch

) των αδελφών

Γκριμ, ο όρος ‘

Backfisch

’ χρησιμοποιήθηκε μεταφορικά για να εκφράσει το

τρυφερό κορίτσι στην εφηβεία, το οποίο όμως μπορεί ακόμα να διαπλασθεί.

Στα περισσότερα έργα αυτού του είδους παρακολουθούμε την ιστορία ενός

ατίθασου κοριτσιού το οποίο σταδιακά μεταμορφώνεται σε εκλεπτυσμένη

δεσποινίδα. Η παιδαγωγική διάσταση των κειμένων είναι απότοκο των κοινωνι-

κών εξελίξεων της εποχής. Τα κείμενα αυτά απευθύνονται στις ‘ώριμες έφηβες’

όλων των διαβαθμίσεων της αστικής τάξης που βρίσκονται στη μεταβατική

φάση της «αναμονής του συζύγου».

Οι αναγνώστριες δεν έχουν παρά να

εσωτερικεύσουν τους ρόλους που υποδεικνύονται για να επιτύχουν ως γυναί-

κες.

Τα έργα αυτά απηχούν βέβαια ακόμα τις απόψεις του Rousseau και του

12. Λ. «Βackfisch» στο

Deutsches W

rterbuch von Jacob und Wilhelm

Grimm

, 16 Bde. in 32 Teilbänden, S. Hirzel, Λειψία 1854-1961 (εδώ: Βd. 1 - Sp.

1067 bis 1068). Quellenverzeichnis, Λειψία 1971. Βλ. και την αντίστοιχη ηλεκτρονική

πηγή: Ημερομηνία πρόσβασης [30/07/15] από

http://www.woerterbuchnetz.de/

DWB?lemma=backfisch. Χαρακτηριστικότερο δείγμα γραφής αυτού του λογοτεχνι-

κού είδους, δηλαδή της λεγόμενης ‘

Bachfischliteratur

’, αποτελεί το

Der Trotzkopf

(1885) της Emmy von Rhoden.

13. Bettina

ümmerlink

eidbauer

Kinder und Jugendliteratur. Eine Einfüh-

rung

, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2012, σ. 35.

14. Αξίζει να σημειωθεί ότι στα μυθιστορήματα αυτά ως πρωταγωνίστριες παρου-

σιάζονται μόνο κόρες μεγαλοαστικών οικογενειών, οι οποίες δεν έχουν ανάγκη να ερ-

γαστούν. Ο τρόπος ζωής των χαρακτήρων αυτών συχνά έρχεται σε αντίθεση προς τον

τρόπο ζωής των θυγατέρων φτωχότερων αστικών οικογενειών, οι οποίες έχουν λάβει

καλή μόρφωση και αγωγή και συχνά εργάζονται ως διδασκάλισσες, παιδαγωγοί ή οικο-

νόμοι, προκειμένου να συμβάλουν στα έσοδα της οικογένειας.