B' ΤΟΜΟΣ

Γερμανικές επιρροές στον περιοδικό Τύπο για παιδιά κατά το β΄ ήμισυ του 19ου αιώνα

353

κάθε κοινωνικού φύλου.

Ενώ όμως οι ιστορίες που απευθύνονται κυρίως

σε αγόρια πραγματεύονται σημαντικές ιδιότητες και πρωτεύοντα χαρακτηρι-

στικά ή βαρύνουσες ηθικές αξίες, όπως θάρρος, γενναιότητα, εργατικότητα,

φιλανθρωπία, τιμιότητα, γενναιοδωρία και τα αντίθετά τους, οι ιστορίες που

απευθύνονται στα κορίτσια παρουσιάζουν συνήθως ενοχλητικά ελαττώματα.

Η πρωταγωνίστρια μπορεί π.χ. να είναι «γλωσσού» ή πολυλογού, σπάταλη,

περίεργη, «μη έχουσα τάξη», εγωίστρια, φιλάρεσκη κτλ.

Διάπλαση

αποδίδει, ωστόσο, στα ελαττώματα των κοριτσιών, όπως τη

φλυαρία ή τη χαριτωμένη αυθάδεια, όταν αυτά δεν συνδέονται με άλλα αρνη-

τικά χαρακτηριστικά, και κάποιες αρετές (όπως αυθορμητισμό, αυθεντικότητα,

αφέλεια, αθωότητα) και γι’ αυτό τα θεωρεί συγγνωστά. Τα αντιμετωπίζει με

ανοχή και συμπάθεια, καθώς η «ενοχλητική» συμπεριφορά του κοριτσιού δεν

αποδίδεται σε ηθικό εκφυλισμό ή σε κακές προθέσεις (π.χ. η φλύαρη κόρη δεν

«έλεγε κακό λόγο για κανέναν»),

αλλά σε μια ψυχολογική φάση στην ανά-

πτυξη του κοριτσιού που, με τη μετεξέλιξή του σε δεσποινίδα της καλής κοινω-

νίας και τον γάμο της, θα εκλείψει. Τα ελαττώματα αυτά αντιμετωπίζονται ως

παιδιάστικες, ανώριμες συμπεριφορές σε μια μεταβατική περίοδο χάριτος: Έτσι

στα «κακομαθημένα» κορίτσια επιτρέπονται (σε μικρό βαθμό) η απερισκεψία,

η αυθάδεια, η επιπολαιότητα, η ονειροπόληση, ακόμα και κάποιες κοινωνικά

αδέξιες συμπεριφορές. Στη στάση αυτή είναι ξεκάθαρη η επιρροή των φιλελεύ-

θερων αντιλήψεων του ύστερου γερμανικού Ρομαντισμού απέναντι στο κορίτσι

που «δεν έχει κατακτήσει ακόμα τις αρετές» του, όπως εκφράζονται από τον

καθηγητή, ιστορικό και φιλόλογο Εrnst Μοritz Arndt (1769-1860). Σύμφωνα

με τον Arndt, στα κορίτσια επιτρέπονται τέτοιου είδους μικρά παραπτώμα-

τα (σε αντίθεση με τα αγόρια), γιατί η χαριτωμένα παιγνιώδης συμπεριφορά

ανήκει στη φύση τους. Αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό αποτελεί τη γοητεία

τους, αυτό που έλκει τον «σοβαρό άνδρα». Η πολύ αυστηρή εκπαίδευση, η

απότομη καταστολή αυτών των συμπεριφορών και η απόλυτη προσαρμογή των

κοριτσιών σε προκαθορισμένους ρόλους και χαρακτηριστικά μπορεί, σύμφωνα

με τον Arndt, να ακρωτηριάσουν τη γυναικεία τους φύση και να πλήξουν

ανεπανόρθωτα τη θηλύτητά τους, καθιστώντας έτσι τη γυναίκα ελάχιστα ή και

26.

ατσιου

, σ. 123. Σε σχέση με τους ρόλους βλ. και

ατσιου

Τα πρόσωπα του

παιδιού στην πεζογραφία (1880-1920)

, Δωδώνη, Αθήνα – Γιάννινα 1991· Κωνστα-

ντίνος

αλαφαντης

Θέματα Παιδικής Λογοτεχνίας

, Πορεία, Αθήνα 2001, σ. 61-137.

27. Βλ. ενδεικτικά

Η Διάπλασις των Παίδων

4 (1880) σ. 63· 7 (1880), σ. 111· 23

(1893), σ. 53.

28.

Η Διάπλασις των Παίδων

7 (1880), σ. 111.