B' ΤΟΜΟΣ

350 / 562

Γερμανικές επιρροές στον περιοδικό Τύπο για παιδιά κατά το β΄ ήμισυ του 19ου αιώνα
349
την ανακάλυψη των ιδιαίτερων τάσεων και δυνατοτήτων του μαθητή και την
ενίσχυσή τους μέσω της μεταφοράς γνώσης και στοιχείων του πολιτισμού,
προκειμένου ο μαθητής να μπορέσει να αναπτύξει με αυτενέργεια την προ-
σωπικότητά του, να αποκτήσει συνειδησιακή ενότητα και αυτοσυνειδησία. Οι
απόψεις αυτές αποτελούν προέκταση της ιδεαλιστικής φιλοσοφίας της εποχής
(των Kant, Fichte, Hegel και Schelling).
Μια πρώτη ματιά στη λογοτεχνική παραγωγή της εποχής επιβεβαιώνει την
υπόθεση ότι στην Ελλάδα, κατά το β΄ ήμισυ του 19ου αιώνα, δεν υπάρχει
αντίστοιχου όγκου πρωτογενές λογοτεχνικό υλικό το οποίο να απευθύνεται
αποκλειστικά και μόνο στα κορίτσια. Τα γνωστότερα πεζογραφικά έργα της
εποχής (όπως π.χ. Ο Γεροστάθης (1858) του Λ. Μελά, τα παραμύθια και τα
παιδικά ποιήματα του Γ. Βιζυηνού ή ο Λουκής Λάρας (1879) του Δ. Βικέλα)
απευθύνονται και στα δύο φύλα, ενώ τα πρότυπα που παρουσιάζονται μέσω
των πρωταγωνιστών αφορούν κυρίως τα αγόρια. Οι γυναίκες αποτελούν ακό-
μη ‘βουβά’ υποκείμενα και ανήκουν σε αφανείς κοινωνικές ομάδες, τόσο ως
λογοτεχνικοί χαρακτήρες όσο και ως παραγωγοί/συγγραφείς λογοτεχνίας. Δεν
είναι τυχαίο ότι στην ελληνική γραμματολογία οι γυναίκες γίνονται γνωστές για
το λογοτεχνικό ή το δημιουργικό τους έργο στα τέλη του 19ου και στις αρχές
του 20ού αιώνα (όπως π.χ. η Κ. Παρρέν, η Π. Δέλτα και λίγο αργότερα η Μυρ-
τιώτισσα). Επιπλέον, σε μια εποχή που, πέρα από τους λοιπούς κοινωνικούς
περιορισμούς, η μόρφωση αποτελεί ανδρικό προνόμιο, το ποσοστό του αναλ-
φαβητισμού στον γυναικείο πληθυσμό παραμένει μία από τις μείζονες αιτίες
αποχής των γυναικών από την πνευματική ζωή του τόπου. Έτσι, σπανίζουν τα
κείμενα που απευθύνονται αποκλειστικά σε γυναικείο κοινό· οι λιγοστές ανα-
γνώστριες περιορίζονται σε κείμενα του περιοδικού Τύπου για όλη την οικογέ-
νεια (όπως π.χ. της Ποικίλης Στοάς), τα οποία όμως δεν ικανοποιούν πάντα
Ιδεών 9, ΙΝΕ/ΕΙΕ, Αθήνα 2011, ιδ. σ. 51-67, 226-244. Για τον Βιζυηνό βλ. Γεώργιος
Βαλετας, «Φιλολογικά στο Βιζυηνό», Θρακικά Η΄ (1937), σ. 211-304· Ι. Μ. Πανα-
γιωτοπουλος, Γεώργιος Βιζυηνός, σειρά Βασική Βιβλιοθήκη 18, Ζαχαρόπουλος, Αθήνα
1959· Ευάγγελος Γ. Καμαρινακης, Γ. Βιζυηνός. Η ζωή του, ο άνθρωπος, η θέση του
στα Νεοελληνικά Γράμματα. Βασικά γνωρίσματα του έργου του, Εταιρεία Θρακικών
Μελετών, Αθήνα 1961· Βαγγέλης Αθανασοπουλος, Οι μύθοι της ζωής και του έργου
του Γ. Βιζυηνού, Καρδαμίτσα, Αθήνα 1996· Μιχάλης Χ ρυσανθοπουλος, «Reality and
Imagination: The Use of History in the Short Stories o Yeoryios Viziinos» στον
τόμο The Greek Novel: A.D. 1-1985, επιμ. R. Beaton – Croom Helm, Λονδίνο 1988,
σ. 11-22· Κυριακή Μ αμωνη, «Η ακαδημαϊκή σταδιοδρομία του Βιζυηνού», Θρακικά
Χρονικά 30 (1973), σ. 57-59.