32 / 562
H αναβίωση της αρχαίας ελληνικής μετρικής τον 19
Ο
αιώνα
31
του
Στράτι Kαλοπίχειρου.
O Pαγκαβής έσπευσε να κρίνει το βιβλίο. Ένα αρκε-
τά μεγάλο μέρος της βιβλιοκρισίας του αφιερώνεται στη μετρική εξέταση του
ποιήματος. O Pαγκαβής δεν στάθηκε φειδωλός στο να επισημάνει στιχουρ-
γικά σφάλματα: τομή μετά τον τρίτο πόδα (την έκτη συλλαβή) που χωρίζει
τον στίχο στα δύο, λανθασμένοι τονισμοί σε στίχους που δεν προβλέπουν σε
κάθε διποδία έναν ίαμβο. Αλλά η κύρια μέριμνά του ήταν να διατυπώσει την
ανησυχία του για την καταλληλότητα του ιαμβικού τρίμετρου «εἰς ποίημα μὴ
δραματικόν». Aναπτύσσοντας τις επιφυλάξεις του, παρατηρεί ότι η ευκινησία
του ιάμβου ταιριάζει μόνο στον δραματικό διάλογο που εκτείνεται σε μήκος,
κάποτε ακόμα και φλύαρα. Aντίθετα, το έπος απαιτεί πιο ισορροπημένο και
πιο σοβαρό μέτρο, ανάλογο προς το περιεχόμενό του.
19
Από τη σύγκριση της
στάσης του Ραγκαβή απέναντι στο ποίημα, αρχικά ως εισηγητή του Ράλλειου
διαγωνισμού και στη συνέχεια ως βιβλιοκριτή, διαπιστώνουμε ότι η θέση του
απέναντι στη μετρική ελευθεριότητα του ποιήματος, με ελαφρυντικό τον ειρω-
νικό χαρακτήρα του, σαφώς αυστηροποιείται.
Όπως έδειξε η Mητσού, δημοσιεύοντας αρκετά σημειώματα του Kουμα-
νούδη με μετρικές παρατηρήσεις, ο ποιητής του
Στράτι Kαλοπίχειρου
κατέ-
βαλε μακρόχρονες και επίπονες προσπάθειες για να διορθώσει τα μετρικά
σφάλματα που του καταλόγισε ο Pαγκαβής και ιδίως για να κατορθώσει οι
τρίμετροί του να έχουν πενθημιμερή ή εφθημιμερή τομή.
20
Όπως γράφει η
Mητσού «για τον Kουμανούδη η μετρική αρτιότητα δεν αποτελούσε μόνο
ποιητική υποχρέωση, αλλά είχε προσλάβει και αξία ηθική: ήταν ζήτημα ποιη-
τικής αξιοπρέπειας».
21
H παρατήρησή της αυτή απηχεί το γενικότερο κλίμα
επιβολής σχεδόν τρομοκρατικών στιχουργικών κανόνων στο πλαίσιο της κανο-
νικοποίησης της θεωρίας για την αναβίωση των αρχαίων μέτρων.
Τα δύο επόμενα στη χρονική τους τάξη εξεταζόμενα ποιήματα περιέχονται
στη γνωστότερη συλλογή του Ιωάννη Καρασούτσα (1824-1873)
Η βάρβιτος
(1860). Πρόκειται για τα ποιήματα «Οἱ σκηνικοὶ τῆς Ἰταλίας» και
« Ἐπι-
στολὴ πρὸς Λέανδρον. Περὶ ἑλληνικῆς ποιήσεως καὶ γλώσσης». Αν και τα
δύο ποιήματα δεν είναι γραμμένα σε αναβιωμένα αρχαία μέτρα –γενικότερα
ο Καρασούτσας δεν έγραψε τέτοια ποιήματα–, αξίζουν την προσοχή, καθώς
19. Βλ. Ρ
αγκαβης
, «
Στράτις Kαλοπίχειρος
υπό Στεφάνου Aθ. Kουμανούδου»,
Πανδώρα
2/44 (15.1.1852), σ. 1058-1062. Αναδημοσίευση: Μ
ητσου
,
O
«Στράτης
Kαλοπίχειρος»
του Στέφανου A. Kουμανούδη
, σ. 394-401. Tις μετρικές θέσεις της
βιβλιοκρισίας του Pαγκαβή σχολιάζει εκτενώς η Μ
ητσου
,
το ίδιο
, σ. 35-36, 89-93.
20. Bλ. Μ
ητσου
,
το ίδιο
, σ. 93-103.
21.
Το ίδιο
, σ. 87.