30 / 562
H αναβίωση της αρχαίας ελληνικής μετρικής τον 19
Ο
αιώνα
29
πολὺ μὴ ἐρευνᾶτε τώρα. Ἔχομεν
τὰ πάντα ἐν τῷ βίῳ τάχ’ ἁρμόζοντα,
20
νὰ ἔχωμεν καὶ μέτρα; πρῶτον· ἔπειτα,
ἀφοῦ ἐσχάτως Τουρκομάχοι σοβαροί,
ὡς κόραι ἐλαφραὶ δὲν ἀπηξίωσαν
ἐμπρός μας νὰ χορεύσωσι μὲ λυρικὸν
βημάτισμ’ ἀκουράστως διακλώμενοι
25
εἰς ῥαψῳδίας ὅλας δυοκαίδεκα
μὲ τόσον βάρος ὅπλων· τί παράξενον,
ἂν νέος τόσον μείραξ, ὡς ὁ Στράτις μου,
τῆς φύσεώς του μέτρον ἐξελέξατο
οἰκεῖον, ὡς φοβούμενος ὑπόδεσιν
30
δακτυλικήν, ἑξάπηχυν, καὶ δι’ αὐτὸν
βαρεῖαν, ὡς νομίζει, καὶ δυσκίνητον;
15
Επειδή το ποίημα του Κουμανούδη είναι αρκετά μελετημένο, περιορίζομαι
να επισημάνω ότι ο ποιητής στο εν λόγω τμήμα σχολιάζει ορισμένα ζητήματα
γύρω από την αναβίωση των αρχαίων μέτρων, υπερασπιζόμενος τη μετρική
επιλογή του: την καταγωγή του ιαμβικού τρίμετρου από το δημοτικό, ιδίως
το κλέφτικο τραγούδι (στ. 11-13), την καταλληλότητά του για επικό ποίημα
(στ. 14 και 27-30), την ακαταλληλότητα για το ποίημά του του «δυσκίνητου»
δακτυλικού εξάμετρου (στ. 30-32). Αλλά ο ειρωνικός τόνος του σχολιασμού
του είναι ευδιάκριτος και στην ειρωνεία αυτή εντοπίζεται κυρίως η αξία της
διαφορετικής στάσης του. Π.χ. ο υπαινιγμός ότι αν η αντιστοιχία μέτρων και
ποιητικών ειδών προβληθεί στο γενικότερο περιβάλλον του ανερμάτιστου νεο-
ελληνικού βίου μοιάζει περιττή πολυτέλεια (στ. 19-27) φαίνεται να δείχνει, ήδη
από την αρχή του ποιήματος, μια διάθεση αντίδρασης και απόκλισης από την
τότε κυρίαρχη κριτική αντίληψη για τα αρχαία μέτρα, σύμφωνα με την οποία,
εξηγώ, ο στίχος του επικού είδους έπρεπε να είναι ο δακτυλικός εξάμετρος και
όχι ο ιαμβικός τρίμετρος. Για το αναφερόμενο στο μέτρο απόσπασμα διαφωτι-
στικές είναι οι σημειώσεις της Μαριλίζας Μητσού, που αφενός το συσχετίζουν
με άλλα κείμενα του Κουμανούδη και αφετέρου δείχνουν ότι σε ορισμένα
15. Στέφανος Aθ. Κ
ουμανουδης
,
Στράτις Kαλοπίχειρος
, Eκ του τυπογραφείου
K. Aντωνιάδου, Εν Αθήναις 1851, σ. 7-8. Νεότερες εκδόσεις: Κ
ουμανουδης
,
Στράτις
Kαλοπίχειρος
, Γουλιέλμος Mπαρτ εκδότης, Eλληνική Bιβλιοθήκη, Eν Aθήναις
2
1888,
σ. 3-4· Κ
ουμανουδης
,
Στράτις Kαλοπίχειρος
, Tύποις Π. Δ. Σακελλαρίου, Bιβλιοθήκη
Mαρασλή, Αθήναι
3
1901, σ. 1-2. Παραθέτω τη μορφή του κειμένου της πρώτης έκδο-
σης. Στο παράθεμα των στ. 8-33 στη δεύτερη και την τρίτη έκδοση υπάρχουν αρκετές
φραστικές διαφορές που πάντως δεν αλλοιώνουν το περιεχόμενο.