29 / 562
Ευριπιδησ Γαραντουδησ
28
προβλέπεται τόνος σε όλους τους δακτυλικούς πόδες. Προφανώς η διάθε-
ση για αποφυγή της ρυθμικής αυτής μονοτονίας εξηγεί γιατί λιγοστοί στίχοι
έχουν 16 συλλαβές. Συγκεκριμένα, δεκαεξασύλλαβοι είναι τέσσερις στίχοι, οι
24, 28, 29 και 63. H αποκοπή μιας συλλαβής αποτελεί έναν σχηματικό τρόπο
για να αποδοθεί η συλλαβική αυξομείωση του αρχαίου προσωδιακού στίχου.
Yποτίθεται, δηλαδή, ότι ο τρισύλλαβος δάκτυλος αντικαθίσταται από έναν
νεοελληνικό σπονδείο, δηλαδή δύο τονισμένες συλλαβές. Πάντως η ρυθμική
διαταραχή που έτσι προκαλείται μόλις που γίνεται αντιληπτή, καθώς ο συλλα-
βικά λειψός και ρυθμικά κλονισμένος εξάμετρος πλαισιώνεται από τους κανο-
νικούς, ρυθμικά μονότονους στίχους. H πρώτη συλλαβή του στίχου μπορεί να
μένει άτονη, επειδή τον πρώτο δάκτυλο (υποτίθεται ότι) αντικαθιστά τρίβρα-
χυς πόδας (βλ., π.χ., τους στ. 3, 4, 6 και 7). Όσο για τους 443 εξάμετρους
της μετάφρασης της α της
Οδύσσειας
ακολουθούν γενικά τους κανόνες των
εξάμετρων της
Φροσύνης.
Aνάμεσά τους 29 (6,54%) είναι δεκαεξασύλλαβοι
και ένας δεκαπεντασύλλαβος.
14
Το δεύτερο κείμενο είναι το αναφερόμενο στο μέτρο τμήμα (στ. 8-32) από
την εισαγωγή 57 στίχων (στ. 1-57) στον
Στράτι Καλοπίχειρο
(1851) του Στέφα-
νου Κουμανούδη. Η εισαγωγή αυτή, όπως και ολόκληρο το επικό-αφηγηματι-
κό ποίημα, είναι γραμμένη σε αναβιωμένους ιαμβικούς τρίμετρους (ιαμβικούς
δωδεκασύλλαβους) και σχολιάζει τις γλωσσικές και τις μετρικές επιλογές του
ποιητή. Παραθέτω μόνο το αναφερόμενο στο μέτρο τμήμα:
Ἀφρόντιδες λοιπόν, ὦ ἀναγνῶσταί μου,
καὶ μ’ εὔνοιαν τὰ ὦτά σας ὀρθώσαντες,
εἰς τούτους τοὺς ἰάμβους μου προσέξατε.
10
Δὲν εἶναι δὰ τὸ μέτρον νέον· ἤχησε
πρὸ χρόνων εἰς τὰ ὄρη μας ὡς κλέφτικον
κ’ εἰς ὦτ’ ἀνδρῶν τοῦ ἔθνους ἦν εὐχάριστον.
Λοιπὸν ὡς πρὸς ἀσύνηθες μὴ θρύπτεσθε,
ἢ ὡς ἀντεθνικοὶ ἐστιγματίσθητε
15
αὐτοὶ ἀφ’ ἑαυτῶν, ἐγὼ δ’ ἀναίτιος.
Ἂν δὲ ἁρμόζ’ ἢ δὲν ἁρμόζ’ εἰς ἐπικὴν
διήγησιν ὁ ἴαμβος, παρακαλῶ,
14. Ο δεκαπεντασύλλαβος είναι ο στίχος «Τίς ναῦς σ’ ἔφερ’ ἐδῶ; πῶς σ’ ἔφερον
δὲ καὶ οἱ ναῦται» (ό.π., σ. 404, και αναδημοσίευση, σ. 214). Ένας άλλος στίχος,
«Αἴγισθον, ὅστις δολίως τὸν πατέρα του εἶχε φονεύσει;» (ό.π., σ. 408, και αναδημοσί-
ευση, σ. 219, όπου αντί «δολίως» γράφεται «ἐν δόλοις»), μετριέται μάλλον ως δεκα-
οκτασύλλαβος, αφού για να διαβαστεί ως δεκαεπτασύλλαβος απαιτείται συνίζηση,
στιχουργικό φαινόμενο που ο Pαγκαβής και οι σύγχρονοί του Aθηναίοι απέρριπταν.