307 / 562
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΧΡΥΣΟΒΙΤΣΑΝΟΥ
306
Υπό την επιρροήν του πολιτικού μεγαλείου μεθ’ ου συνανεπτύχθη εν Αθήναις
εις βαθμόν ανυπέρβλητον και η ευγενεστέρα ποίησις και η υψηλοτέρα φιλοσο-
φία, προέκυψε και η τέχνη μεγάλη και σοβαρά, αναλόγως του μεγέθους των
περιστάσεων, ελευθέρα, αναλόγως των ελευθέρων θεσμών, γλαφυρά, εύρυθμος
και χαρίεσσα, κατά την ιδιαιτέραν των Ελλήνων αίσθησιν, και υπέρ πάντας των
Αθηναίων.
33
Στην ενότητα αυτή ο συγγραφέας εξετάζει την αρχιτεκτονική (τειχοδομία,
ρυμοτομία, οργάνωση οικισμών, δημόσια οικοδομήματα, θέατρα, ωδεία, νεωδο-
μία, οικίες) και την πλαστική (γλυπτά και ναών γλυπτικά κοσμήματα). Η αρχι-
τεκτονική κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δεν μετέβαλε απλώς τον τύπο
και το σχήμα, αλλά αναπτύχθηκε και τελειοποιήθηκε επί το ευρυθμότερον και
μεγαλοπρεπέστερον. Τους αττικούς ναούς χαρακτήριζαν η «καθαρά συμμε-
τρία, η των μορφών αγνότης, η εντελής και γλαφυρά αρμονία», σε αντίθεση με
τους ναούς της Ιωνίας, τους οποίους χαρακτήριζαν η πολυτέλεια και η μεγα-
λοπρέπεια,
34
«μετ’ ελάσσονος όμως εξεργασίας και τελειότητος», ενώ στους
ναούς της Σικελίας επικρατούσε «μεγαλεπήβολος επίνοια και γιγαντιαίον
μέγεθος».
35
Ιδιαίτερη μνεία κάνει ο Ραγκαβής στον Παρθενώνα, το κάλλιστο
οικοδόμημα της λαμπρής αυτής εποχής. Η αρχιτεκτονική εντέλεια, κατά τον
συγγραφέα, εξαρτάται από τεχνικά επιτεύγματα, τα οποία, όπως σημειώνει,
ανακαλύφθηκαν με την πάροδο του χρόνου, εκπλήσσοντας τους νεότερους
επιστήμονες. Οι ένδοξοι οικοδόμοι της εποχής διακρίνονταν για απαράμιλλον
μεγαλοφυΐα, οξύ αίσθημα του καλού, καθώς και για τις γνώσεις της τέχνης,
οι οποίες απωλέσθησαν έκτοτε.
36
Στις παρατηρήσεις του Βιτρούβιου ότι από
τον δωρικό ρυθμό έλειπε η συμμετρία, ο Ραγκαβής απαντά ότι η γεωμετρική,
η κατά κανόνας χειρονακτική συμμετρία, αντικαταστάθηκε από την υπέρτατη
αρμονία, «ήτις ην η κατ’ έμπνευσιν συμμετρία, η μόνη πρέπουσα τη ελευθε-
ρία, ης άνευ βαναυσούται η καλλιτεχνία».
37
Όσον αφορά στη γλυπτική αυτής της περιόδου, ο Ραγκαβής παρατηρεί
ότι δείγματα «καλλονής υπερτάτης» και τάση προς «ακριβή παράστασιν της
φυσικής αληθείας» και ανάταση «εις τα ύψη της ιδανικής αντιλήψεως» ενυ-
33.
Ό.π.
34. Ο Ραγκαβής σημειώνει συγκεκριμένα «Εν τη πλουσία δε και αβρά Ιωνία, οι
ναοί, ελαττούμενοι βεβαίως των αρχιτεκτονικών της κυρίως Ελλάδος αριστουργημά-
των κατά συμμετρία και κάλλος, ήσαν όμως εκείνων και μείζονες και μάλλον κατάκο-
σμοι».
Το ίδιο
, σ. 273.
35.
Το ίδιο
, σ. 232.
36.
Το ίδιο
, σ. 247.
37.
Το ίδιο
, σ. 247-248.