304 / 562
Η γέννηση της αρχαιολογικής επιστήμης στην Ελλάδα
303
των στερεών σωμάτων. Η ζωγραφική και η γλυπτική αποτυπώνουν στην ύλη
τις «εν τη ψυχή καθαρώς διεγειρομένας εικόνας».
20
Διαφέρουν όμως μεταξύ
τους, καθώς η μεν γλυπτική αποδίδει το αντικείμενο με καθαρές γραμμές και
καθαρό σχέδιο, η δε ζωγραφική, επιδιώκοντας να αποδώσει την κίνηση και
την απόσταση, καταφεύγει σε συγκεχυμένες γραμμές. Κατά τον Ραγκαβή, η
ζωγραφική είναι «η παράστασις του εις την επιφάνειαν ορωμένου, η δε γλυ-
πτική του εις την επιφάνειαν υπαρκτού».
21
Η Καλλιτεχνία, κατά τον συγγραφέα, είναι καρπός ώριμου πολιτισμού.
22
Θεωρεί δε ότι ακόμη και σε περιόδους σκοτεινές, όταν η Ελλάδα κατοικούνταν
από τους πρώτους δασόβιους Αρκάδες, οι ΄Ελληνες ήταν έθνος ομογενές και
ομόγλωσσο, η τέχνη ενυπήρχε στη φύση και την αίσθησή τους, κατείχαν νηπι-
όθεν τη γνώση και ήταν εξοικειωμένοι με το ωραίο και το καλό. Σε αυτό συνέ-
βαλλαν τόσο το περιβάλλον όσο και το κλίμα. Οι μαλακές καμπύλες, οι καλο-
σχηματισμένες γραμμές των βουνών, που διαγράφονταν στον στιλπνό αιθέρα,
και των ακτών, που οριοθετούσαν τη γλαυκή έκταση της θάλασσας, προσέφε-
ραν στους Έλληνες την αίσθηση του σχήματος. Το λαμπρό φως της ανατολής
και της δύσης τους μύησαν στην αρμονία των χρωμάτων, η γαλήνη της φύσης
και η ισορροπία του κλίματος τους εξασφάλισαν ηρεμία, αρμονία και χαρά,
ενώ η ποικιλία των οριζόντων και ο πάντοτε ανέφελος ουρανός διέγειραν τη
φαντασία τους και καλλιέργησαν την εφευρετικότητά τους, οδηγώντας τους
προς «την θείαν κατοικίαν και την θείαν εντέλειαν».
23
Ο Ραγκαβής σημειώνει
επίσης ότι σε κάθε λαό σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της Καλλιτεχνίας δια-
δραματίζουν τόσο η θρησκεία όσο και τα πολιτικά δρώμενα.
Στον πρώτο αυτό τόμο, περί αρχαίας Καλλιτεχνίας, ο Ραγκαβής εξετάζει την
εξέλιξη της τέχνης σε τέσσερις περιόδους. Η πρώτη αφορά στα αρχαιότατα χρό-
νια έως την κάθοδο των Ηρακλειδών το 1104 π.Χ., η δεύτερη από την κάθοδο
των Ηρακλειδών έως την εποχή του Περικλέους, η τρίτη από τον Περικλή έως
τον Αλέξανδρο, ενώ η τέταρτη από τον Αλέξανδρο έως την άλωση της Κορίνθου.
Κατά την πρώτη περίοδο επικρατούσε η ύλη έναντι του πνεύματος, ο πόλε-
μος ήταν ο κανόνας και η ειρήνη η εξαίρεση, ενώ η σωματική ρώμη ήταν η μόνη
που οδηγούσε στη δόξα. Παρ’ όλα αυτά, όπως σημειώνει, οι άνακτες δεν ήσαν
τόσο αυθαίρετοι, απόλυτοι και ηγεμονικοί όσο οι Ασιάτες βασιλείς, καθώς περι-
στοιχίζονταν από τη Βουλή των γερόντων και την αγορά του δήμου. Για τον λόγο
20.
Το ίδιο
, σ. 23.
21.
Ό.π
.
22.
Το ίδιο
, σ. 41.
23.
Το ίδιο
, σ. 42.