B' ΤΟΜΟΣ

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΧΡΥΣΟΒΙΤΣΑΝΟΥ

304

αυτό «το πνεύμα της ελευθερίας το βοηθούν της καλλιτεχνίας την βλάστησιν,

ουδέποτε έπαυσε πνέον επί της Ελλάδος».

Τα Ομηρικά έπη, κατά τον συγγρα-

φέα, αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα της εποχής, χωρίς όμως ο δημιουρ-

γός τους να εκφράζει ενδόμυχες σκέψεις και αντιλήψεις, να εισδύει εν ολίγοις

σε θέματα περισσότερο φιλοσοφικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο κεφάλαιο αυτό

εντυπωσιακές είναι οι γνώσεις του Ραγκαβή περί αρχιτεκτονικής (τειχοδομίας,

θησαυρών, ναών, τάφων, υδραυλικών έργων, λιμένων, ανακτόρων), περί μηχανι-

κών τεχνών (ξυλουργία, μεταλλουργία, κεραμευτική), περί πλαστικής (περί της

καταγωγής της γλυπτικής, ένδυσης και θεραπείας των αγαλμάτων, γλυπτικών

έργων, τιμητικών και αρχιτεκτονικών, περί τεχνιτών) και περί γραφικής.

Στη δεύτερη περίοδο, ο Ραγκαβής αναφέρεται στην κάθοδο των Δωριέων, οι

οποίοι αν και ορεσίβιοι, πτωχοί, λιτοί, στερούμενοι πολυτελείας, αναμείχθηκαν

μετά των προγενεστέρων Αχαιών και δημιούργησαν πολιτισμό. Μέσω της επι-

μειξίας καλλιεργήθηκαν και γονιμοποιήθηκαν νέες ιδέες, ώστε η φυσιογνωμία

της τέχνης να χαρακτηρίζεται από λιτότητα, αφέλεια, στερεότητα, γλαφυρό-

τητα, καθαρή αίσθηση του καλού, του μέτρου και του ρυθμού.

Στην ενότητα

αυτή ο συγγραφέας εξετάζει την αρχιτεκτονική (τειχοδομία, νεωδομία στην

Ελλάδα και στις ελληνικές αποικίες της Κάτω Ιταλίας, της Σικελίας και της

Μικράς Ασίας, θησαυρούς, υδραγωγεία, κρήνες), την πλαστική, την ψηφο-

γλυφία, τη νομισματογλυφία και τη γραφική. Στην πλαστική συγκεκριμένα ο

Ραγκαβής αφιερώνει ένα εκτενέστατο κεφάλαιο, στο οποίο σημειώνει μεταξύ

άλλων τις διαφορές που παρατηρούνται στα τοπικά εργαστήρια.

Ενδιαφέ-

ρουσα είναι η παρατήρησή του σχετικά με την εξέλιξη της χειρονακτικής ή

απλής βιομηχανικής παραγωγής σε καλλιτεχνική σχολή ή εργαστήριο, το πέρα-

σμα δηλαδή από την πατροπαράδοτη μετάδοση της τέχνης στη διδασκαλία της

από τον δάσκαλο στον μαθητή.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζουν οι

παρατηρήσεις του σχετικά με τον αρχαϊκό χαρακτήρα που διακρίνει τα γλυπτά

της εποχής των Δωριέων. Όπως σημειώνει, τα κύρια χαρακτηριστικά τους

ήταν η δυσκαμψία και η σκληρότητα των σωμάτων, η μονοτονία της έκφρασης,

η ψυχική αταραξία, η επιτηδευμένη χάρις. Ενδεικτικά αναφέρεται στην αδυνα-

μία των καλλιτεχνών να αποδώσουν, με φυσιοκρατικό τρόπο, τη χάρη και τον

πλούτο της κόμης ή τις πτυχώσεις των ενδυμάτων. Παρότι, όπως σημειώνει,

24.

Το ίδιο

, σ. 45.

25.

Το ίδιο

, σ. 99.

26. Συγκεκριμένα πρόκειται για τα εξής εννέα εργαστήρια: Κρήτης, Χίου, Σπάρ-

της, Αίγινας, Σικυώνος, Άργους, Κορίνθου, Ιταλίας, Αττικής.

27.

αγκαβής

, σ. 159.