311 / 562
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΧΡΥΣΟΒΙΤΣΑΝΟΥ
310
Κατά την τέταρτη περίοδο, από την εποχή του Αλεξάνδρου έως την άλω-
ση της Κορίνθου, ο Ραγκαβής σημειώνει ότι η τέχνη εγκαταλείπει την αρχαία
εστία της και, επί των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, μεταφέρεται στις
μεγαλουπόλεις της Ασίας και της Αφρικής. Στα κέντρα της Ασίας δεν ανα-
πτύχθηκε κάποιο καλλιτεχνικό εργαστήριο, καθώς τα έργα εισάγονταν από τον
ελλαδικό χώρο. Σημειώνει επίσης ότι όσοι εκ των Ελλήνων τεχνιτών εργάσθη-
καν στις περιοχές αυτές ακολούθησαν τις αρχές της ελληνικής τέχνης, χωρίς
να δεχθούν επιδράσεις από τους βαρβαρικούς λαούς.
51
Θεωρεί, εν γένει, ότι η
τέχνη αυτής της περιόδου κλίνει προς την παρακμή της έχοντας απολέσει την
ποιητική της υπόσταση, χωρίς όμως να αποκλείονται και τα σπάνια φωτεινά
δείγματα της παλαιάς της δόξας. Όσον αφορά στην αρχιτεκτονική, ο Ραγκα-
βής θεωρεί ότι στους ναούς εντοπίζονται στοιχεία εξευγενισμένης τέχνης, σε
αντίθεση με τα ιδιωτικά οικοδομήματα στα οποία κυριαρχεί η ιδιοτροπία και
η ιδιοτέλεια των προυχόντων. Στην πλαστική, η μεγαλοφυΐα που οδηγούσε
τους καλλιτέχνες του παρελθόντος στην παραγωγή μεγάλων έργων την περίο-
δο αυτή εκλείπει. Παρ’ όλα αυτά, υπό την προστασία φιλόκαλων και πλούσιων
βασιλέων, παρήχθησαν κατά τα πρώτα χρόνια αυτής της περιόδου έργα διόλου
ευκαταφρόνητα. Στα έργα αυτά, παρότι διακρίνεται η λατρεία της ύλης, εμφα-
νής είναι η επιβίωση στοιχείων της μεγάλης τέχνης του παρελθόντος. Εκτενής
αναφορά γίνεται στο έργο
Σύμπλεγμα του Λαοκόοντος
, έργο αποδιδόμενο
στους Ρόδιους γλύπτες Αγήσανδρο, Αθηνόδωρο και Πολύδωρο, το οποίο ο
συγγραφέας αντιμετωπίζει ως τρίπρακτη τραγωδία. Χαρακτηριστικά σημειώ-
νει: «Σοφοκλείς της γλυπτικής, εποίησαν τον άπελπιν τούτον και γοεράς αλλά
ματαίας φωνάς εκπέμποντα Φιλοκτήτην».
52
Η κορύφωση του πάθους πραγ-
ματοποιείται στο πρόσωπο του πατέρα, ο οποίος σε μια τιτάνια προσπάθεια
επιχειρεί να απαγκιστρωθεί από τον θανατηφόρο εναγκαλισμό των όφεων. Ο
μεγαλύτερος γιος στρέφεται προς τον πατέρα ή για να αναζητήσει βοήθεια ή
για να εκφράσει την απελπισία του, ενώ ο μικρότερος αφήνει την τελευταία
του πνοή θανάσιμα πληγωμένος από το δάγκωμα του όφεως. Η παράσταση
αυτή, κατά τον Ραγκαβή, δεν είναι ένα δράμα διότι, όπως επισημαίνει, «δεν
περιέχει την ηθικήν προπαρασκευήν και τον ηθικόν σκοπόν της πράξεως, είναι
όμως η απολίθωσις της στιγμής της φρικτής λύσεως δράματος, ου η δέσις
υποτίθεται γνωστή τω ορώντι».
53
Το έργο αυτό, που διαθέτει ενότητα και αγγί-
ζει την τεχνική τελειότητα, υστερεί όμως των αριστουργημάτων της κλασικής
51.
Το ίδιο
, σ. 487.
52.
Το ίδιο
, σ. 512.
53.
Ό.π
.