312 / 562
Η γέννηση της αρχαιολογικής επιστήμης στην Ελλάδα
311
τέχνης επειδή στερείται, κατά τον συγγραφέα, ηθικού μεγαλείου.
54
Τέλος, όσον
αφορά στην πλαστική των ρωμαϊκών χρόνων, ο Ραγκαβής θεωρεί ότι και αυτή
ως πηγή έμπνευσης είχε την αρχαία ελληνική τέχνη.
Σχετικά με τη ζωγραφική της περιόδου, ο Ραγκαβής σημειώνει ότι σταδιακά
και αυτή περιέρχεται σε παρακμή. Τα θέματα που απασχόλησαν τους ζωγρά-
φους της εποχής αυτής ήταν φαντασίες, ρωπογραφίες, τοπιογραφίες, χωρίς
να λείπουν ακόλαστες πορνογραφίες, γελοιογραφίες που εμπνέονταν από τη
μέση κωμωδία και παρωδούσαν ιερούς μύθους, πολιτικές ή ιδιωτικές πράξεις.
Η τάση για την πολυτελή διακόσμηση των επαύλεων οδήγησε τους καλλιτέχνες
στην τέχνη της ψηφοθεσίας. Η κεραμογραφία φαίνεται να παραμελείται στην
Ελλάδα την περίοδο αυτή, ενώ άνθηση παρουσιάζουν τα εργαστήρια στην
Κάτω Ιταλία.
Η επικράτηση του Κλασικισμού στην Ευρώπη στον 18ο και τον 19ο αιώνα
συνδέεται στενά με τις αρχαιολογικές έρευνες. Η μελέτη της αρχαίας τέχνης
εντείνεται μετά τα μέσα του 18ου αιώνα με αφορμή τις ανασκαφές στο Hercu-
laneum (1738) και στην Πομπηία (1748). Σημαντικό ρόλο παίζει επίσης η
συγγραφή της
Ιστορίας της τέχνης της αρχαιότητας
από τον Johann Joachim
Winckelmann, το 1764. Το πνεύμα της αρχαιολατρίας θα συμβάλει αποφα-
σιστικά στη γέννηση του φιλελληνισμού, που ανθεί ιδιαίτερα την εποχή της
ελληνικής επανάστασης. Στα χρόνια αυτά, αλλά και κατά τη βασιλεία του
Όθωνος, παρατηρείται, κυρίως στην Αθήνα, αθρόα συρροή περιηγητών και
λογίων από όλη την Ευρώπη, οι οποίοι σκοπό είχαν να μελετήσουν τα μνημεία
της πόλης. Την περίοδο αυτή δεν υπήρχε στην Ελλάδα αρχαιολογική επιστήμη.
Οι αρχαιολόγοι είχαν νοοτροπία συλλέκτου και όχι επιστήμονος αρχαιολόγου.
Ενδιαφέρονταν για το ωραίο, το ιστορικό, το μοναδικό αρχαίο, ενδιαφέρονταν
και προστάτευαν τις επιγραφές για την πρώτη δημοσίευση των οποίων παθιά-
ζονταν. Τα αγγεία τούς ενδιέφεραν μόνον εφόσον έφεραν παραστάσεις, ήταν
εξαιρετικής καλλιτεχνικής ποιότητος και διατηρούντο σε άριστη κατάσταση,
όπως σημειώνει ο Πετράκος.
55
Χρειάστηκαν δεκαετίες για να μετασχηματιστεί
η αρχαιολογία σε επιστήμη, απαλλαγμένη από έμμονες ιδέες και προκατα-
λήψεις ως προς τα μνημεία και τη σημασία τους. Θα φτάσουμε στο τέλος
περίπου του 19ου αιώνα για να έχουμε πραγματικούς αρχαιολόγους. Ο Ιάκω-
βος Ρίζος Νερουλός, ο Κυριακός Πιττάκης, ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής
54.
Το ίδιο
, σ. 511.
55.
Π
ετράκος
,
Η απαρχή της Ελληνικής Αρχαιολογίας και η ίδρυση της Αρχαιο-
λογικής Εταιρείας
, Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, Αθήνα 2004,
σ. 50.