290 / 562
Ιστορία της ελληνικής γλώσσας τον 19
ο
αιώνα
289
εισηγητή τον Ευθύμιο Καστόρχη
30
και αφανή συντάκτη του σχετικού κανο-
νισμού τον Στέφανο Κουμανούδη, ο οποίος πίστευε ότι οι λόγιοι θα έπρεπε
να μελετήσουν την ιστορία της Ελληνικής και να συντάξουν λεξικά με βάση
την ευρωπαϊκή φιλολογική μέθοδο. Ο ίδιος ασχολήθηκε συστηματικά με τη
λεξικογραφία και τη μελέτη των ελληνικών κειμένων όλων των εποχών και
αντιτάχθηκε στις προσπάθειες επιστροφής στην αρχαία, υποστηρίζοντας τα
δικαιώματα της ζωντανής γλώσσας και της κοινής χρήσης.
31
Ο διαγωνισμός
τον έφερε σε αντιπαράθεση με τον Σπυρίδωνα Ζαμπέλιο, ο οποίος θεώρησε
αφενός ότι η προκήρυξη δεν περιελάμβανε τους αρχαίους χρόνους πριν από
τη διαμόρφωση της Αλεξανδρινής κοινής, δηλαδή γινόταν «παράλειψις των
γενεθλίων μας ως Ελλήνων», ενώ θα έπρεπε να συμπεριληφθούν όλες οι περί-
οδοι της ιστορίας και του πολιτισμού του έθνους (αρχαία, μέση και νεότερη),
αφετέρου ότι η συγγραφή της ιστορίας της νεότερης («ιδιώτιδος») γλώσσας
ήταν άκαιρη, λόγω απουσίας της απαραίτητης προεργασίας που συνίσταται
στη συλλογή και τη μελέτη γλωσσικού υλικού.
32
Ο Μαυροφρύδης στο
Δοκίμιό
του, που εκδόθηκε μετά θάνατον,
33
επικα-
λείται την ενότητα και τη συνέχεια της Ελληνικής σε αντίθεση με την πολυ-
διάσπαση της Λατινικής, καθώς και την καταγωγή της ομιλουμένης από την
αιολοδωρική διάλεκτο·
34
εντούτοις, γράφει με γνώση της ινδοευρωπαϊκής
γλωσσολογίας.
35
Το
Δοκίμιό
του, που ανήκει στο νέο είδος της ιστορικής γραμ-
Corssen, Curtius, Leo Meier κτλ. Τας αποκτηθείσας δε ταύτας γνώσεις προσεπάθη-
σε να τρέψη εις πρακτικόν και ωφέλιμον σκοπόν».
30. «Τσοκάνειον διαγώνισμα»,
Πανδώρα
Ζ΄/154 (15.8.1856), σ. 227-228.
31.
Σοφία
Μ
ατθαιου
,
Στέφανος Α. Κουμανούδης, (1818-1899). Σχεδίασμα βιο-
γραφίας
, Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ. 190, Αθήνα 1999,
σ. 56-61.
32. Σπυρίδων
Ζ
αμπελιος
, «Φιλολογικαί τινες έρευναι της νεοελληνικής διαλέ-
κτου»,
Πανδώρα
Ζ΄/160 (15.11.1865), σ. 369-380. Στα επόμενα τεύχη η
Πανδώρα
,
που διευθύνεται από τον Ν. Δραγούμη, θα δημοσιεύει γλωσσικό υλικό (γλωσσάρια
από διάφορες περιοχές της Ελλάδας), το οποίο κατατάσσεται θεματολογικά στην ενό-
τητα «Φιλολογία και Βιβλιογραφία».
33.
Δοκίμιον ιστορίας της ελληνικής γλώσσης συνταχθέν υπό Δημητρίου Μαυρο-
φρύδου βραβευθέν υπό της επιτροπής του Πανεπιστημίου
, Σμύρνη 1871.
34. Για την αιολοδωρική θεωρία βλ. Ειρήνη
Κ
αλιτζοποyλου
-Π
απαγεωργiου
,
Η αιο-
λοδωρική θεωρία: συμβολή στην ιστορία της ελληνικής γλώσσας
, Διδακτορική Διατρι-
βή, ΕΚΠΑ, 1991∙
Κ
αλιτζοποyλου
-Π
απαγεωργiου
, «Αιολοδωρική θεωρία» στον τόμο
Το γλωσσικό ζήτημα
, σ. 185-195.
35. Αναστάσιος-Φοίβος
Χ
ριστιδης
, «Ιστορίες της ελληνικής γλώσσας» στον τόμο
Ιστορία της ελληνικής γλώσσας
, σ. 3-18. Βλ. επίσης Petros
D
iatsentos
, «L’histoire