B' ΤΟΜΟΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΣΦΟΙΝΗ

294

των λαών, που θα καταλήξει σε φυλετικές εκτροπές.

Στο κείμενο το οποίο

μεταφέρει ο Μαυροφρύδης περιέχονται αξιολογικές κρίσεις που κατατάσσουν

φυλές και έθνη ανάλογα με φυλετικά και πολιτισμικά γνωρίσματα. Τα ινδοευ-

ρωπαϊκά έθνη χαρακτηρίζονται ως «τα ευφυέστατα έθνη της γης: Ινδοί, Έλλη-

νες και Ρωμαίοι, Γερμανοί». Αν και αναγνωρίζεται ότι όλα τα έθνη της ινδοευ-

ρωπαϊκής φυλής δεν είναι απαραιτήτως πολιτισμένα, ενώ και η σημιτική φυλή

παρέχει δείγματα πολιτισμού, ωστόσο υποστηρίζεται ότι «υπάρχει αρχέγονος

τις προδιάθεσις, την οποίαν έλαβεν έθνος τι εξ αυτής ταύτης της φυλής, εις ην

ανήκει». Έτσι, η γλώσσα των αρχαίων Ελλήνων «πρέπει να προήλθεν εκ του

ευγενεστάτου και γονιμωτάτου βλαστού», ενώ η Γερμανική «πολλά πλεονεκτεί

των ρομανικών» εφόσον είναι «όργανον ιδεογονίας».

Στην περαιτέρω ανάπτυξη της ελληνικής γλωσσικής επιστήμης θα συνει-

σφέρει ο Γεώργιος Χατζιδάκις, στα τέλη του αιώνα, με την

Εισαγωγή στη νεο-

ελληνική γραμματική

(1892), που είναι γραμμένη στα Γερμανικά.

Την αφι-

ερώνει στον καθηγητή του Berthold Delbrück.

Η σειρά «Ινδογερμανική

γραμματική», στην οποία εντάσσεται το έργο, διευθύνεται από ορισμένα ηχη-

ρά ονόματα της διεθνούς γλωσσικής επιστήμης, όπως οι Leskien, Meyer,

Sievers, Whitney.

Ο Χατζιδάκις, ο οποίος προτιμά τους όρους ‘συγκριτική

γλωσσική’ και ‘γλωσσική επιστήμη’, στον πρόλογό του υποστηρίζει ότι η ελλη-

νική γλωσσική επιστήμη χαρακτηρίζεται από προκατασκευασμένες ιδέες και

ερασιτεχνισμό, που την οδηγούν σε σφάλματα, όπως στην ιδέα ότι κάθε γλωσ-

σική μεταβολή μετά τον αττικισμό είναι φθορά. Ο ίδιος επιχειρεί επιστημονική

προσέγγιση της νέας Ελληνικής, αποδεικνύοντας την αδιάσπαστη συνέχεια

48.

rabant

, σ. 317.

49. G. N.

atzidakis

Einleitung in die Neugriechische Grammatik

, Indoger-

manische Grammatik Band V, Λειψία 1892.

50. Το σημαντικό έργο του νεογραμματικού Berthold

elbrück

Einleitung in

das Sprachstudium: Ein Beitrag zur Geschichte und Methodik der vergleichen-

den Sprachforschung

, Breitkopf & Härtel, Λειψία 1880, αποτέλεσε τη βουλγάτα

της ιστορίας των γλωσσολογικών θεωριών, που διακρίνεται από ευρωπαιοκεντρισμό,

πριμοδότηση της κλασικής φιλολογίας και της συγκριτικής γραμματικής, καθώς και

κυριαρχία των Γερμανών γλωσσολόγων. Βλ.

uroux

, «Conclusions. Le langage et les

sciences» στον τόμο

Histoire des idées linguistiques

, σ. 529-532.

51. Ο Χατζιδάκις σπούδασε στη Λειψία με τον Georg Curtius, τον Windisch και

τον Brugmann, στην Ιένα με τον Kappeller, τον ελληνιστή Moritz Schmidt, τον

Ed. Sievers και τον Delbrück, στο Βερολίνο με τον J. Schmidt, ενώ ήταν πιο κοντά

στον Delbrück. Βλ. Δικαίος Β.

αγιακακος

, «Γεώργιος Ν. Χατζιδάκις (1848-1941).

Βίος και έργον» στο Γεωργίου Ν.

ατζιδάκι

Γλωσσολογικαί έρευναι

, τ. Β΄, Ακαδημία

Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. *5-*142.