B' ΤΟΜΟΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΣΦΟΙΝΗ

292

που διατηρείται μέσα στους αιώνες και παρά τις ιστορικές περιπέτειες του

έθνους.

Η ιδέα περί της «ζωτικής δυνάμεως» της ελληνικής γλώσσας έχει

υποστηριχτεί από τον Κ. Παπαρρηγόπουλο (1854),

ενώ απαντά και στο

έργο του Γερμανού αρχαιολόγου Ernst Curtius, το οποίο μεταφράστηκε από

τον Θεαγένη Λιβαδά το 1867.

Σύμφωνα με τον Curtius, η ζωτικότητα αυτή

αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η Ελληνική πέτυχε κατά τον Μεσαίωνα να

θριαμβεύσει επί των βαρβαρικών γλωσσών.

Στα πρώτα της βήματα η ελληνική γλωσσική επιστήμη φιλοξενείται στο

επιστημονικό περιοδικό

Φιλίστωρ

, που περιλαμβάνει προγραμματικά στην

ύλη του την ιστορία της γλώσσας.

Στον πρώτο τόμο (1861) δημοσιεύονται

έξι άρθρα για τη γλώσσα (σε σύνολο 41). Ο Μαυροφρύδης, συνεκδότης του

περιοδικού μαζί με τον Κουμανούδη και τον Ξανθόπουλο, γράφει τα καθαυτό

γλωσσικά άρθρα αλλά δεν εξειδικεύεται αποκλειστικά στη γλωσσολογία, εφό-

σον γράφει και άρθρα με άλλα θέματα (π.χ. ιστορικού, αρχαιολογικού, φιλολο-

γικού ή παιδαγωγικού περιεχομένου).

Η γλωσσολογία θεωρείται συγγενής με τη φιλολογία, όπως φαίνεται από το

άρθρο του Θεαγένη Λιβαδά «Φιλολογία και Γλωσσολογία» στον ίδιο τόμο,

όπου τονίζεται η στενή σχέση των δύο επιστημών αλλά και οι διαφορές τους.

39.

Εκλογή μνημείων της νεωτέρας ελληνικής γλώσσης

, σ. ε΄.

40. Ο Κ. Παπαρρηγόπουλος έχει μιλήσει στο άρθρο του «Η ελληνική γνώμη περί

του ζητήματος του Φαλλμεράϋερ», που δημοσιεύτηκε στην

Πανδώρα

(1854), για τη

ζωτικότητα του ελληνικού έθνους και της γλώσσας του: «Αλλ’ ό,τι μάλιστα μαρτυρεί

την δύναμιν του Ελληνισμού είναι η γλώσσα […] η απόδοσις του ονόματος τούτου

[ Έλληνες] εις γένη αλλότρια αποδεικνύει ουδέν άλλο ειμή, ότι το Ελληνικόν έθνος

είναι ζωτικότερον, περιέχει δηλαδή στοιχεία υπάρξεως και μέλλοντος ασυγκρίτω τω

λόγω πλειοτέρα όλων των άλλων φυλών όσαι κατεστάθησαν περί αυτό απ’ αιώνος, και

τούτου ένεκα έδωκεν εις αυτάς το όνομά του». Βλ.

ημαρας

, σ. 144, 154, 157.

41.

Σημαντικότης της Νεωτέρας ελληνικής προς τε την Αρχαίαν Γλώσσαν και την

Συγκριτικήν Γλωσσολογίαν. Διατριβή συγγραφείσα και αναγνωσθείσα υπό Ερνέστου

Κουρτίου

[…]

εξελληνισθείσα υπό Θεαγένους Λιβαδά

, Τεργέστη 1867.

42. Ο

Φιλίστωρ

ήταν αυστηρά επιστημονικό περιοδικό και δεν δημοσίευε ποικίλη

ύλη όπως η

Πανδώρα

, που συνδύαζε το τερπνό με το ωφέλιμο. Επειδή δεν υποστηρί-

χτηκε από το ευρύτερο κοινό, κυκλοφόρησε μόνο δύο χρόνια (1861-1863). Βλ. Από-

στολος

αχινης

Συμβολή στην ιστορία της Πανδώρας και των παλιών περιοδικών

Αθήνα 1964, σ. 16, 44-47, 94-95.

43.

Φιλίστωρ

1 (1861), σ. 353-356.

44. Για το ζήτημα βλ. Γεώργιος Κ.

ιαννακης

Ιστορική γλωσσολογία και φιλολο-

γία

, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών ( Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη), Θεσσα-

λονίκη 2011.