B' ΤΟΜΟΣ

Ιστορία της ελληνικής γλώσσας τον 19

αιώνα

287

Οι παλαιότερες πηγές της

Μελέτης

είναι Ιταλοί και Γάλλοι ουμανιστές και

ελληνιστές, ενώ από τους συγχρόνους αναφέρονται Γερμανοί κλασικοί φιλό-

λογοι (

Sprachphilologen

), όπως οι Ilgen, Wolf, Buttmann, Sturz, που εργά-

ζονται με τη μέθοδο της γενικής γραμματικής και ενδιαφέρονται περισσότερο

για την έκδοση αρχαίων κειμένων παρά για τον συγκριτισμό. Η νέα επιστή-

μη της γλωσσολογίας δεν έχει καθιερωθεί στα γερμανικά πανεπιστήμια μέχρι

το 1840.

Πολλώ μάλλον τα μηνύματά της δεν έχουν φθάσει ακόμη στους

Έλληνες λογίους, οι οποίοι ωστόσο παρακολουθούν το σύγχρονο επιστημονικό

γίγνεσθαι, τουλάχιστον το έργο των Γερμανών «Ελληνιστών».

Η ενημέρωση στη σύγχρονη βιβλιογραφία είναι ορατή ακόμη περισσότερο

στην κρίση στη

Μελέτη

, που δημοσιεύτηκε στον «Λόγιο Ερμή» (1819) για

να υποστηρίξει τη «γλώσσα του έθνους», της οποίας πρέπει να γίνει «η καλ-

λιέργεια και διόρθωσις», και όχι τη γλώσσα «την οποίαν ομιλούν πέντε δέκα

ευγενείς και προύχοντες αυτού, και τινές εκ του ιερατείου».

Οι κοραϊστές

παραπέμπουν σε σύγχρονους Γερμανούς (Adelung, Heyne, Jenisch)

και

Γάλλους (Clavier, Larcher, Levesque) φιλολόγους.

Στις αρχές του 19ου αιώνα, την εποχή που η γλωσσολογία κάνει τα πρώτα

της βήματα στην Ευρώπη, ακόμη και στη Γερμανία, η ενασχόληση των λογίων

με τη γλώσσα καθορίζεται από λόγους εθνικούς και ιδεολογικούς. Οι γλωσσικές

έριδες θα καταλαγιάσουν με το ξέσπασμα της Επανάστασης, ενώ οι γραφειο-

κρατικές ανάγκες του νεοσύστατου κράτους θα επιβάλουν ένα ενιαίο γλωσσι-

κό όργανο που θα διαμορφωθεί από την καθαρεύουσα, την οποία πασχίζει να

παρακολουθήσει και ο λαός.

Για τις ανάγκες της εκπαίδευσης κυκλοφορούν

pour la littérature dite profane, aucun livre de la nature de celui qui publie. M.

Schoell a pris pour base de son travail

l’Encyclopédie des antiquités classiques

que M. Schaaf a donnée en 1806, en deux volumes in-8.

, à Magdebour; mais il a

beaucoup emprunté aussi aux auteurs que je viens de nommer».

19. Erika

ültenschmidt

, «La professionnalisation de la recherche allemande»

στον τόμο

Histoire des idées linguistiques

, σ. 79-96.

20.

Ερμής ο Λόγιος

11-12 (Ιούν. 1819), σ. 460, 487. Βλ. και ανατύπωση με την

επιμέλεια του Α. Αγγέλου,

ό.π

21. Η σχετική παραπομπή στον

Λόγιο Ερμή

δείχνει ότι ο συντάκτης της Κων-

σταντίνος Κοκκινάκης δεν ήταν άμοιρος ευρωπαϊκών συζητήσεων για τη γλώσσα:

«συστένομεν εις ανάγνωσιν του σοφού Γερμανού Jenisch το στεφανωμένον σύγγραμ-

μα “φιλοσοφικοκριτική σύγκρισις και κρίσις δεκατεσσάρων παλαιών και νεωτέρων

γλωσσών της Ευρώπης”», το οποίο απαντά στο πρόβλημα που είχε τεθεί από την

Ακαδημία του Βερολίνου το 1794 «εις τι συνίσταται η τελειότης των γλωσσών». Βλ.

Μελέτη της Κοινής Ελληνικής Διαλέκτου

σ. 490.

22. Έλλη

κοπετεα

Το «πρότυπο βασίλειο» και η Μεγάλη Ιδέα. Όψεις του εθνι-