B' ΤΟΜΟΣ

‘

Οράματα αυτοκρατορίας

’

. Βυζάντιο και δυναστικό καθεστώς επί Όθωνα

259

φυσικά, χωρίς πολιτικές συνέπειες. Το δεύτερο μάλιστα μεγάλο ταξίδι του, στις

5 Ιουνίου 1833 στην οθωμανική αυτοκρατορία, απέκτησε μεγάλες διαστάσεις

καθώς, ενώ επισκέφθηκε ανεπίσημα και υπό όρους μόνο τη Σμύρνη, ώστε να

συναντήσει τον αδελφό του, πρίγκιπα Μαξιμιλιανό της Βαυαρίας –ο οποίος

έκανε περιοδεία στην Ανατολή και θα πέρναγε και από τη Σμύρνη–, οι Έλλη-

νες της πόλης τον υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό, τέλεσαν δε και δοξολογία

προς τιμήν του. Οι οθωμανικές αρχές αντέδρασαν μάλλον ήπια, παρ’ όλα αυτά

μετέθεσαν τον επίσκοπο Σμύρνης Σεραφείμ, ο οποίος είχε τελέσει τη δοξολο-

γία και είχε προσφωνήσει τον νέο βασιλιά της Ελλάδας μαζί με τον διευθυντή

της Ευαγγελικής Σχολής Ομηρόλη.

Ο συμβολισμός μιας τέτοιας επίσκεψης, η οποία επισήμως αποδόθηκε στην

επιθυμία του Όθωνα να αναπτυχθούν φιλικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών,

εντάχθηκε από συγχρόνους και ιστορικούς στον ‘αλυτρωτικό εθνικισμό’ που

συστηματικά θα ανέπτυσσε το μοναρχικό καθεστώς, ως το ευχερέστερο κανάλι

επικοινωνίας ανάμεσα στο στέμμα και στον ελληνικό λαό. Ο ‘αλυτρωτικός εθνι-

κισμός’, όπως έχει χαρακτηριστικά αποδοθεί από τον Γιώργο Δερτιλή,

αποτε-

λούσε τον πυρήνα του ‘επίσημου εθνικισμού’ που είχε αναπτυχθεί σε όλη την

Ευρώπη από το 1820 και μετά ως αντίδραση στα λαϊκά εθνικά κινήματα. Σε

μια ευρύτερη θεωρητική ανάλυση της γένεσης του φαινομένου του εθνικισμού,

ο Benedict Anderson διατυπώνει ότι μετά το ξέσπασμα των λαϊκών κινημάτων

στην Ευρώπη «το μόνο που χρειαζόταν ήταν ένα εφευρετικό ταχυδακτυλουργι-

κό κόλπο ώστε να επιτρέψει στην αυτοκρατορία [δηλαδή στα μοναρχικά καθε-

στώτα] να φανεί ελκυστική μέσα στο εθνικό ένδυμα».

Διατύπωση που μας

οδηγεί κυριολεκτικά στο «εθνικό ένδυμα» της μοναρχίας του Όθωνα.

Στη θεωρία του περί γενέσεως κράτους, ο κοινωνιολόγος Pierre Bourdieu

επισημαίνει ότι κατά τη διαδικασία που οδηγεί στη συγκέντρωση διαφόρων

ειδών εξουσιών ή κεφαλαίου (νόμιμη βία, φορολογία, νομικό σύστημα, εκπαί-

δευση

κ.λπ

.) από τον εκάστοτε κρατικό σχηματισμό όλα καταλήγουν σε ένα

συμβολικό κεφάλαιο αναγνωρίσιμης εξουσίας, το οποίο –ενώ δεν είναι ανεξάρ-

11. Wolf S

eidl

Βαυαροί στην Ελλάδα. Η γένεση του νεοελληνικού κράτους και το

καθεστώς του Όθωνα

, πρόλογος Παναγιώτης Κανελλόπουλος, επιμ. Κ. Π. Δεμερτζής,

μτφρ. Δ. Ηλιόπουλος, Ευρωεκδοτική, Αθήνα 1984 [γερμανική έκδοση Μόναχο 1981],

σ. 164-165.

12. Γιώργος Β. Δ

ερτιλης

Ιστορία του Ελληνικού Κράτους 1830-1920

, ΠΕΚ, Ηρά-

κλειο 2014, σ. 355-359.

13. Μπένεντικτ Α

ντερσον

Φαντασιακές Κοινότητες

Στοχασμοί για τις απαρχές

και τη διάδοση του Εθνικισμού

, Νεφέλη, Αθήνα 1997, σ. 136-137.