262 / 562
‘
Οράματα αυτοκρατορίας
’
. Βυζάντιο και δυναστικό καθεστώς επί Όθωνα
261
Ενδεικτικώς ως προς το θέμα μας, ας δούμε την τελετή ενηλικιώσεως του
Όθωνα. Αυτή πραγματοποιήθηκε χωρίς στέψη διότι, όπως αποφασίσθηκε
τελικά, ο καθολικός μονάρχης δεν μπορούσε να στεφθεί από την Ορθόδοξη
Εκκλησία. Ωστόσο, η τελετή αυτή μας απασχολεί για έναν ιδιαίτερο λόγο: η
τήβεννος, το στέμμα και το σκήπτρο, τα οποία φιλοτεχνήθηκαν με διαταγή του
Μονάχου στο Παρίσι, είχαν για πρότυπο το Βυζάντιο, δηλαδή την ανατολική
ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Ο Νικόλαος Δραγούμης στις
Ιστορικές Αναμνήσεις
του μας μεταφέρει ένα σημαντικό παρασκήνιο, άγνωστο ίσως σε πολλούς από
τους συγχρόνους του Όθωνα:
Ο βασιλεύς Όθων επέμενε να στεφθή ευθύς μετά την ενηλικίωσιν αυτού, και
την επιθυμίαν ταύτην ενέκρινεν ο Λουδοβίκος επί τοις εξής όροις: α) Να τελε-
σθή η στέψις διά χρίσματος, τηρουμένων απαραλλάκτως και κατά πάντα των
εθίμων της ανατολικής εκκλησίας, όπως εγίνετο και επί των αυτοκρατόρων.
[…] Επί τούτω δε εδόθη εν μεν Μονάχω διαταγή, ίνα τεχνουργηθώσι μεγα-
ποπρεπές στέμμα και σκήπτρον, ενταύθα δε ανηρευνήθησαν τα εν Βυζαντίω
τελούμενα προ της αλώσεως. Ταύτην δε την περί στέψεως απόφασιν μαθούσα
η Ρωσία υπερεχάρη· διότι οι εν Πετρουπόλει θεωρούσιν ορθοδόξους ομολογού-
ντας πάντα τα δόγματα της ανατολικής εκκλησίας, και τους μόνον χριομένους
οπαδούς των άλλων χριστιανικών αιρέσεων και τούτο ίσως μανθάνων ο Όθων
κατέλιπε το σχέδιον.
18
Εκείνο που μας ενδιαφέρει εδώ είναι ότι η νεοκλασική-φιλελληνική εκδοχή
του βαυαρικού ρομαντισμού ως πολιτική σκέψη, από πολύ νωρίς, εμπεριείχε
και το Βυζάντιο. Υποθέτουμε, μάλιστα, ότι όσον αφορά την έρευνα που διε-
νεργήθηκε γύρω από ζητήματα στέψης κατά τη βυζαντινή εποχή ίσως το περι-
βάλλον του Όθωνα στην Ελλάδα ή στο Μόναχο να μην αγνοούσε το κλασικό
εορτές σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Χριστίνα Κουλούρη προτείνει και εκείνη μια
κατηγοριοποίηση των ελληνικών τελετών και εορτών από το 1834 έως το 1862. Δια-
κρίνει έξι δυναστικές εορτές (εορτή των γενεθλίων του βασιλιά, που συμπίπτει με την
επέτειο της ανόδου του στον θρόνο, ονομαστική εορτή του βασιλιά, εορτή των αποβα-
τηρίων του βασιλιά, εορτή των αποβατηρίων της βασίλισσας, εορτή των γενεθλίων της
βασίλισσας, ονομαστική εορτή της βασίλισσας) και δύο εθνικές εορτές (25η Μαρτίου,
από το 1838, και 3η Σεπτεμβρίου, από το 1844). Βλ. Χριστίνα Κ
ουλουρη
, «Γιορτά-
ζοντας το έθνος: εθνικές επέτειοι στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα» στον τόμο
Αθέατες
όψεις της Ιστορίας. Κείμενα αφιερωμένα στον Γιάνη Γιανουλόπουλο
, επιμ. Σεραφείμ
Ι. Σεφεριάδης – Δέσποινα Ι. Παπαδημητρίου, Ασίνη, Αθήνα 2012, σ. 181-210.
18. Νικόλαος Δ
ραγουμης
, «Σχεδιασθείσα Στέψις του Όθωνος. [Εκ των Ιστορικών
Αναμνήσεων]» στο
Ο βασιλεύς Όθων. Ιστορικόν εράνισμα επί τη Πεντηκονταετηρίδι
του θανάτου αυτού
, Εν Αθήναις χ.χ., σ. 74.