263 / 562
Παναγιωτησ Κιμουρτζησ – Αννα Μανδυλαρα
262
πια βιβλίο του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου
Περί Βασιλείου
τάξεως
, γνωστό στη λατινική γραμματολογία ως το «βιβλίο των τελετών».
Ας έλθουμε τώρα και σε άλλη μία πρώιμη και επιλεγμένη από το Στέμμα εμ-
φάνιση του Βυζαντίου στο νεοσχηματισμένο και διαμορφούμενο ελληνικό κράτος.
Η πολεοδομική ανασυγκρότηση της Αθήνας κατά την οθωνική περίοδο
ήταν επίπονη αλλά επιτυχής, με τα μέτρα της εποχής, διαδικασία, στην οποία
ενεπλάκησαν Βαυαροί και άλλοι αλλοδαποί αρχιτέκτονες της συνοδείας του
Όθωνα, Έλληνες αρχιτέκτονες απόφοιτοι σημαντικών σχολών της Γερμανίας,
αλλά και ο ίδιος ο βασιλιάς Λουδοβίκους Α΄ της Βαυαρίας, με τη συνεχή κηδε-
μονία του. Η ανοικοδόμηση τόσο δημόσιων όσο και ιδιωτικών κτιρίων υπήρξε
φρενήρης, ο ρυθμός όμως των δημόσιων κατασκευών υπόκειτο σε δύο ανα-
σταλτικούς παράγοντες: την οικονομική ανέχεια του Βασιλείου και τις χρονο-
βόρες συζητήσεις και αλλαγές απόψεων καλλιτεχνών και ανώτατων αρχόντων.
Το αποτέλεσμα ήταν η παραγωγή μεγάλου αριθμού κτιριολογικών συνθέσεων
και προτάσεων που δεν υιοθετήθηκαν. Αναμφίβολα όμως οι Βαυαροί αρχιτέ-
κτονες πέτυχαν μια συναρμογή του «νοητού» με το «αισθητό», εμπνεόμενοι
κυρίως από το αρχαιοελληνικό παρελθόν της νεοσύστατης πρωτεύουσας.
19
Και ένα σχόλιο χρήσιμο για να κατανοήσουμε τον τρόπο με το οποίο ανα-
πτύχθηκε η Αθήνα μετά την επιλογή της ως νεοσύστατης πρωτεύουσας: Έχου-
με συνηθίσει να θεωρούμε αυτονόητη την αρχιτεκτονική ανάπτυξη της Αθήνας
υπό το αισθητικό ρεύμα του Κλασικισμού. Πράγματι, αυτό είναι που κυριάρ-
χησε τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική αρχιτεκτονική των κτιρίων της
ανεγειρόμενης πρωτεύουσας. Όμως από τα πρώτα κιόλας χρόνια, τα οθωνικά,
μέσα στον κυρίαρχο κλασικισμό αναδύθηκαν και άλλα αρχιτεκτονικά ρεύμα-
τα. Αριθμητικά ίσως μας παραπέμπουν στην ανάγκη να παραβλεφθούν. Ιδε-
ολογικά όμως δεν είναι καθόλου έτσι τα πράγματα. Αποτέλεσαν σημαντικές
προτάσεις για τον τρόπο σύνθεσης του αθηναϊκού αστικού τοπίου. Η Αθήνα,
ουσιαστικώς, έπρεπε να επιτυγχάνει με την πολεοδομική και την κτιριακή της
συγκρότηση δύο στόχους-ιδεολογικά κελεύσματα:
–– να αναδεικνύει και να επισφραγίζει την «εθνικότητα»
–– να συμβάλλει στην οργάνωση της αθηναϊκής κοινωνίας προς την κατεύ-
θυνση του αστικού δυτικοευρωπαϊκού προτύπου.
20
19. Μάνος Μ
πιρης
, «Η ανασυγκρότηση της Αθήνας κατά την Οθωνική Περίοδο.
Η αρχιτεκτονική των κτιρίων της (1832-1862)» στον τόμο
Αθήνα – Μόναχο. Τέχνη
και Πολιτισμός στη νέα Ελλάδα
, σ. 95.
20. Το ίδιο, σ. 98.