B' ΤΟΜΟΣ

‘

Οράματα αυτοκρατορίας

’

. Βυζάντιο και δυναστικό καθεστώς επί Όθωνα

265

καθώς και το Αρσάκειο Οικοτροφείο Θηλέων από τον Λύσανδρο Καυταντζό-

γλου (1846-1852), ο ορθόδοξος καθεδρικός ναός από τους Theophil Hansen,

Δημήτριο Ζέζο, Παναγιώτη Κάλκο και François-Louis-Florimond Boulanger

(1842-1862)]. Πόσο ιδεολογικά αποφορτισμένη θα μπορούσε να ήταν η από-

φασή του αυτή; Πόσο στερούμενη συμβολικών σημάνσεων;

Σύντομα ερμηνευτικά σχόλια

–

Μετά την ελληνική επανάσταση, κατά την περίοδο διακυβέρνησης του Κα-

ποδίστρια και του Όθωνα εγκαθιδρύεται αυτό που έχει ονομασθεί από τον

Anderson ‘επίσημος εθνικισμός’, ο οποίος αντιστρατεύεται την έννοια –ακό-

μη και τον όρο– ‘επανάσταση’ και την αντικαθιστά με το ιδεολόγημα της

‘εθναφύπνισης’, ενώ η εξουσία συγκροτεί την ‘εθνογένεση’.

–

Καταρχήν, θα πρέπει να εντάξουμε τον ‘επίσημο εθνικισμό’ του Όθωνα στο

ευρωπαϊκό του πλαίσιο, εκεί όπου αναπτύχθηκε μετά και ως αντίδραση στα

λαϊκά εθνικά κινήματα που εξαπλώθηκαν στην Ευρώπη από το 1820. Το κλειδί

για να κατανοήσουμε τον ‘επίσημο εθνικισμό’ του Όθωνα είναι να ανακαλύ-

ψουμε και να αναλύσουμε το πλέγμα ιδεολογιών, νοοτροπιών και συμβόλων

που χρησιμοποιήθηκαν ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο έθνος και στην

ξενόφερτη δυναστική μοναρχία.

–

Ο ‘αλυτρωτικός εθνικισμός’ ήταν το ευχερέστερο κανάλι επικοινωνίας με τον

λαό. Τα ‘υλικά’ αυτού του αλυτρωτισμού που χρησιμοποιεί η oθωνική μοναρχία

προέρχονται τόσο από τον λαϊκό μεσσιανισμό και τη χριστιανική χρησμολογία

υστεροβυζαντινών και μεταβυζαντινών προφητειών όσο και από τα επίσημα

‘οράματα αυτοκρατορίας’ τα οποία γνώριζαν και με τα οποία είχαν γαλουχηθεί

οι μικροί δυναστικοί οίκοι, όπως ο βαυαρικός.

–

Επιγραμματικά, για τον Όθωνα η αρχαία Ελλάδα είναι το περικλεές παρελ-

θόν μας· το Βυζάντιο πρέπει να γίνει η μεγάλη ιδέα του μέλλοντός μας.