272 / 562
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ
271
Grote, υπογραμμίζει ανάμεσα σε όλους τους Ινδοευρωπαίους τους δεσμούς
«μάλιστα μεταξὺ τοῦ Γερμανικοῦ [φύλου], τοῦ ἐν τοῖς νεωτέροις χρόνοις πρω-
ταγωνιστοῦντος, καὶ τοῦ Ἑλληνικοῦ, τοῦ πρωτεύσαντος ἐν τῇ ἀρχαιότητι»
18
σε
αντίθεση προς τους λαούς της Ανατολής στους οποίους συγκαταλέγει, μαζί με
άλλους, και τους Ινδούς και τους Πέρσες, αν και πρόκειται για ινδοευρωπαϊκά
φύλα. Μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι η γερμανικής προέλευσης θεωρία
περί «ιδιαίτερης σχέσης» μεταξύ αρχαίων Ελλήνων και Γερμανών αποκτά μια
άλλη διάσταση στη νεοελληνική ιστοριογραφία καθώς προσδίδει ιδεολογικό
υπόβαθρο στους σύγχρονους δεσμούς Ελλάδας και Βαυαρίας αλλά και στη
σύγκρουση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
19
Κατά τον Παπαρρηγόπουλο, παρά την ασιατική τους καταγωγή Έλλη-
νες και Γερμανοί ανέπτυξαν συγγενείς πολιτισμούς που τους διαφοροποίησαν
από τους «ασιανούς» λαούς. Υιοθετώντας απόψεις που ανάγονται στον Hegel
τονίζει ότι στην περίπτωσή τους «βλέπομεν, εἰς τοὺς παναρχαίους χρόνους,
ἄκρατον τὴν τοῦ ἀτόμου ἐλευθερίαν».
20
Ενώ στην Ασία επικρατεί η καταπίεση
της «παμβασιλείας», Έλληνες και Γερμανοί μονάρχες από τα πρώιμα χρόνια
της ιστορίας οφείλουν «νὰ ῥυθμίζωσι τὰς βουλὰς αὐτῶν κατὰ τὸ πνεῦμα τοῦ
ἐλευθέρου δήμου».
21
Η επικαιρότητα αυτών των απόψεων είναι εμφανής: το
στερεότυπο της ασιατικής δεσποτείας συνδέεται με την Οθωμανική Αυτοκρα-
τορία
22
ενώ ο ισχυρισμός περί σεβασμού του ελεύθερου δήμου στα ελληνικά
και γερμανικά μοναρχικά πολιτεύματα έχει ειδικό βάρος δεδομένης της σύγ-
χρονης πολιτικής κατάστασης στην Ελλάδα.
Το πνεύμα ελευθερίας το οποίο διαφοροποιεί Έλληνες και Γερμανούς από
τους «Ασιανούς» είναι ορατό και στη σφαίρα της θρησκείας. Σε αντίθεση με
την «ἐπιδήμιο[ς] ἐν τῇ Ἀσίᾳ ἱεροκρατία» οι ιερείς στην ελληνική και γερμανι-
κή αρχαιότητα δεν συγκροτούσαν ξεχωριστή τάξη που άσκησε εξουσία.
23
Έτσι
«ἀκμαία συνετηρήθη ἡ ἀτομικὴ δραστηριότης καὶ ἰσχύς» ενώ «παντοῦ ὅπου
ἴσχυσεν ἡ ἱεροκρατία» διαπιστώνεται «χαύνωσις τῆς ἀτομικῆς τοῦ ἀνθρώ-
που ἐνεργείας».
24
Αξιολογώντας θετικά την απουσία ισχυρού ιερατείου στην
18.
Π
απαρρηγοπουλος
,
1854-1855, σ. 2· Stathis
G
ourgouris
,
Dream Nation
,
Stanford University Press, Stanford 1966, σ. 255.
19. Πρβλ.
G
ourgouris
, σ. 255.
20.
Π
απαρρηγοπουλος
,
1854-1855, σ. 3.
21.
Στο ίδιο.
22. Νάσια
Γ
ιακωβακη
,
Ευρώπη μέσω Ελλάδας
, Εστία, Αθήνα 2006, σ. 310-311.
23.
Π
απαρρηγοπουλος
,
1854-1855, σ. 4·
G
ourgouris
, σ. 255.
24.
Π
απαρρηγοπουλος
,
1860, σ. 91.