257 / 562
Παναγιωτησ Κιμουρτζησ – Αννα Μανδυλαρα
256
πτονται οι νοηματικές αντιθέσεις».
5
Η ‘πατρότητα’ μιας ιδέας, ακόμη κι αν
πρόκειται για τη ‘Μεγάλη Ιδέα’, δεν είναι μέσα στις προθέσεις της ανάλυσής
μας.
6
Εκείνο που μας ενδιαφέρει είναι να αναδείξουμε την πολιτική ιδεολογία
που επέτρεψε σε μια τέτοια ιδέα να αναπτυχθεί και τελικώς να γίνει κυρίαρ-
χη πολιτική αρχή. Την ιδεολογία αυτή θα την αναζητήσουμε, έστω και υπαι-
νικτικά, στα υποφώσκοντα ‘οράματα αυτοκρατορίας’ Βαυαρών και Ελλήνων
που έδρασαν από σημαίνουσες θέσεις μέσα στο ελληνικό βασίλειο, αλλά και
στο Μόναχο, και διαμόρφωσαν τα συλλογικά προαπαιτούμενα τόσο ιδεολογι-
κών προταγμάτων (Μεγάλης Ιδέας, Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους του Κ.
Παπαρρηγόπουλου) όσο και πολιτικών πράξεων (ελληνικών εισβολών στην
Ήπειρο και τη Θεσσαλία το 1853-1854, Κριμαϊκού πολέμου).
Οράματα και προεικονίσματα της Μεγάλης Ιδέας μέσω του Βυζαντίου
ανακαλύπτουμε από το 1821, εφόσον ανατρέξουμε σε μία από τις δημόσιες
απόψεις του Friedrich Thiersch –του γνωστού μας «Θιέρσιου», φιλέλλη-
να και καθηγητή στο Μόναχο–, ο οποίος στις 7 Αυγούστου 1821 διατυπώνει
σε άρθρο του στη σημαντική γερμανική εφημερίδα
Augsburger Allgemeine
Zeitung
(αρ. φύλλου 130) την άποψη ότι «μόνο με διάλυση της ξεπεσμένης
τουρκικής κυβέρνησης και με την επανίδρυση του βυζαντινού θρόνου μπορού-
σε να ενισχυθεί η νοτιοανατολική Ευρώπη και να αποκτήσει σημασία […] όχι
μόνο για το καλό των λαών της, αλλά και για τη σωτηρία και τη διασφάλιση
της ευρωπαϊκής τάξης».
Αρκετά χρόνια αργότερα, αλλά σχεδόν δέκα χρόνια νωρίτερα από τον λόγο
του Ιωάννη Κωλέττη, το 1835, ο επιφανής νομομαθής και μέλος της αντιβα-
σιλείας G. L. von Maurer, στο βιβλίο του για τον ελληνικό λαό, διατυπώνει
μια θεωρία για τον ρόλο της Ελλάδας πανομοιότυπη με εκείνη του Ηπειρώτη
πολιτικού, σχεδίασμα και αυτή της Μεγάλης Ιδέας:
προορισμός της Ελλάδας είναι να μεταλαμπαδεύσει μια μέρα το φως του ευρω-
παϊκού πολιτισμού στην Ασία κι ακόμα πιο πέρα, και σε τούτο τη βοηθά η προ-
5. Αλέξης Π
ολιτης
,
Ρομαντικά Χρόνια. Ιδεολογίες και Νοοτροπίες στην Ελλάδα
του 1830-1880
, ΕΜΝΕ-Μνήμων, Αθήνα 1993, σ. 62. Εκτός από την προαναφερθεί-
σα κλασική πλέον μελέτη του Αλέξη Πολίτη, όσον αφορά τη Μεγάλη Ιδέα και τις
μεταμορφώσεις της βλ. Έλλη Σ
κοπετέα
,
Το «πρότυπο βασίλειο» και η Μεγάλη Ιδέα.
Όψεις του εθνικού προβλήματος στην Ελλάδα (1830-1880)
, Πολύτυπο, Αθήνα 1988.
6. Σχετικώς πρόσφατη εργασία διερευνά το εθνικό ιδεολόγημα της Μεγάλης Ιδέας
ως προς τα πριν και τα μετά της αγόρευσης Κωλέττη και ανευρίσκει ιχνάριά του προ
της αγόρευσης αυτής. Βλ. Βασίλης Κ
ρεμμυδας
,
Η Μεγάλη Ιδέα. Μεταμορφώσεις
ενός εθνικού ιδεολογήματος
, Τυπωθήτω, Αθήνα 2010.