B' ΤΟΜΟΣ

253

αναγιωτησ

ιμουρτζησ

–

ννα

ανδυλαρα

‘

Οράματα αυτοκρατορίας

’

Βυζάντιο και δυναστικό καθεστώς επί Όθωνα

Προλεγόμενα

Ο θεωρητικός λόγος ιστορικών και διανοουμένων περί της αδιάλειπτης ιστο-

ρικής συνέχειας του ελληνικού έθνους από την αρχαία Ελλάδα, το Βυζάντιο

μέχρι τον νέο ελληνισμό έχει δεχτεί έντονη κριτική, κυρίως διότι αγνοεί την

ιδεολογική, πολιτική και ιστορική απαρχή του ελληνικού εθνικισμού ως ένα

διακριτό πολιτικό και ιδεολογικό φαινόμενο, το οποίο συνδέεται με τη συγκρό-

τηση, την εγκαθίδρυση και τη νομιμοποίηση του ελληνικού κράτους από το

1830 και μετά. Μέσα στο ίδιο πλαίσιο κριτικής και έρευνας, η προβολή του

Βυζαντίου ως σημαίνοντος στοιχείου της ελληνικής ιστορίας και της ελληνικής

ταυτότητας αποδίδεται στον ιστοριογράφο Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο,

προστατευόμενο του θεωρούμενου ως εμπνευστή και ‘πατέρα’ της έννοιας

της ‘Μεγάλης Ιδέας’, του περίφημου, αν και αμφιλεγόμενου, πολιτικού από

το Συρράκο της Ηπείρου Ιωάννη Κωλέττη. Αντίθετα, νεότερες ιστοριογρα-

φικές προσεγγίσεις έχουν διερευνήσει την ενσωμάτωση του Βυζαντίου στον

νεοελληνικό εθνικιστικό λόγο, ήδη από το 1820, πολύ πριν από τη συμβολή

του Παπαρρηγόπουλου και του Κωλέττη, μέσω μιας «προνεωτερικής προφη-

τικής παράδοσης με αντιισλαμικό και αντιοθωμανικό χαρακτήρα, η οποία ήδη

από τις αρχές του 19ου αιώνα είχε διασταυρωθεί με τις ιδέες και τις αξίες του

ελληνικού εθνικισμού».

1. Μάριος Χ

ατζοπουλος

, «Μεσσιανισμός και Μοναρχία. Σχετικά με τους όρους

νομιμοποίησης της δυναστικής εξουσίας στην Ελλάδα τον ύστερο 19ο αιώνα» στον

τόμο

Διακυμάνσεις του Νεοελληνικού Πολιτικού Στοχασμού. Από τον 19ο στον 20ό

αιώνα

, επιμ. Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης – Μάριος Χατζόπουλος, σειρά Τετράδια

εργασίας 35, IIE/EIE, Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών, Αθήνα 2014, σ. 15.