250 / 562
Ιόνια νησιά στη στροφή του 18ου προς τον 19ο αιώνα
249
Κατά την αντιπαράθεση των ύβρεων μεταξύ εξεγερμένων και αμυνόμε-
νων κατοίκων πρόβαλλαν και αυτοχαρακτηρισμοί των πρώτων με έκδηλη τη
συναίσθηση της αυτοταπείνωσής τους, που προβαλλόταν και δημόσια όπως:
«φτωχό πόπολο», «δειλοί», «μωροί», «τυφλοί», «κοινός λαός με αγνωσία
και φόβο», «άμοιροι», «πτωχοί», «αμελείς» και «δυστυχισμένοι εγκάτοικοι».
Ομολογούσαν την αφύπνισή τους από τον «λήθαργο» του παρελθόντος, που
τους κρατούσε «αιχμάλωτους» στην «αγνωσία», στη «δειλία», στην «ατολ-
μία» και στην «υποταγή». Ανάμεσά τους όμως και ένας σεβαστός αριθμός
«εγκατοίκων» που διακατέχονταν από βαθύ προβληματισμό και αγωνία για
την εξέλιξη της κατάστασης του τόπου τους, αλλά και άλλοι που, ως θεατές,
αμήχανα και αγωνιώντες παρακολουθούσαν τα τεκταινόμενα. Τα πρόσωπα
αυτά –διαφορετικών κοινωνικών κατηγοριών– διατύπωναν τις ανησυχίες τους
για πράξεις συντοπιτών τους, επειδή κατά τη γνώμη τους εμφάνιζαν απόλυτες
και επικίνδυνες θέσεις και απέρριπταν προτάσεις για μια λιγότερο ριζοσπαστι-
κή αντιμετώπιση της κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης του τόπου τους.
Οι θέσεις αυτές ενός όχι ευκαταφρόνητου μέρους του πληθυσμού των νησιών
εναρμονίζονταν και με θέσεις προοδευτικών ευγενών και άλλων προκρίτων
και αστών, που στην πολιτική τους σκέψη είχε εγχαραχθεί μια πιο ώριμη και
συγκαταβατική πρόταση μεταρρυθμιστικού προγράμματος.
29
«Αδιάλλακτοι χωρικοί», που ονοματίζονταν από ευγενείς –κάποτε και από
αστούς και προκρίτους της υπαίθρου (προεστούς-δημογέροντες, κριτές και
εφημέριους)– ως «αναρχία άνομων και άξεστων χωρικών», διαδήλωναν με
οργή και με αισθήματα αποστροφής, με δημόσιες προτροπές, με πολιτικά συν-
θήματα, με απειλές και με γραπτές διακηρύξεις ηγετικών στελεχών τους ότι με
«φωτισμό και νέα γνώση» οι «πολίτες» της «άνοιξης» και του «φωτός», της
«γνώσης» και μιας οικοδομούμενης «ορθής δημοκρατικής πολιτείας» όφειλαν
στο εξής να «αποφεύγουν κάθε συνομιλία αρχόντου ή και κάθε άλλου κακο-
ποιού ανθρώπου», που διαπιστωνόταν ότι παρέμενε πίσω στον χρόνο εκείνο.
30
Εκείνος ο χρόνος είχε, κατ’ αυτούς, ενθυλακώσει σε όλους ζοφερά χαρα-
κτηριστικά γνωρίσματα και γι’ αυτό έπρεπε να «μηδενιστεί», ακόμη και στις
συνειδήσεις όσων δεν μπορούσαν να συλλάβουν το νόημα του «νέου χρόνου»,
της «νέας εποχής». Όπως δηλωνόταν, ο «κοινός λαός» με αγνωσία, το «πτω-
υπαίθρου, ό.π.· το ίδιο, Διοικητικές πράξεις και αποφάσεις συνεδριάσεων των μελών
των Κριτηρίων, ό.π.· το ίδιο, Πρακτικά εκλογής των προεστών των συνοικιών της Χώ-
ρας Κυθήρων, 8 Νοεμβρίου 1799.
29. Ό.π.· ΤΝΑ: C.O., ό.π.
30. Ό.π.