B' ΤΟΜΟΣ

Ιόνια νησιά στη στροφή του 18ου προς τον 19ο αιώνα

245

κά κείμενα, που ενσωμάτωναν και αναδείκνυαν συσσώρευση βιωμένων εμπειρι-

ών και καταστάσεων, υποδήλωναν μια ευρείας κλίμακας δημοτική επαναστατική

δραστηριότητα με ετερο-ορισμούς και αυτο-ορισμούς. Η υπεροχή μιας ενοποιη-

μένης λαϊκής βούλησης φανέρωνε ότι η δυναμική της επαναστατικής δραστηρι-

ότητας στηριζόταν στην ελπίδα μιας νέας κοινωνικής και πολιτικής ανθρώπινης

ύπαρξης και ταυτότητας, που έδειχνε αυθορμήτως να θέλει να την αποσπάσει

και να την απομακρύνει από τα καθιερωμένα του χρόνου.

Επαναστατημένοι πολίτες, ιδέες, γεγονότα, θεσμοί, «κλέος της κλασικής

Ελλάδας», σύγχρονες ιδέες και καταστάσεις προβάλλονταν ωσάν να μην ετε-

ροκαθορίζονταν, ωσάν να μην οιστρηλατούνταν από κατευθυνόμενες ιδεολογι-

κές κανονικότητες και άλλες διαμεσολαβημένες ανθρώπινες πρακτικές. Εμφα-

νίζονταν ως αυτόνομες συλλογικές δράσεις, νομιμοποιημένες στη λαϊκή τους

βάση, οιονεί ανώνυμες, ως συνισταμένη της κοινωνικής ζωής που οι εκφραστές

της επιχειρούσαν να θεμελιώσουν και να αναδομήσουν, χωρίς πάντοτε συχνή

αναφορά σε θεωρητικούς των επιχειρημάτων τους, προσγειωμένες όμως με

σαφήνεια στις πολιτικές απαιτήσεις και στα νέα δεδομένα της συγκυρίας, τα

οποία και έθεσαν σε ενέργεια τον σπινθήρα μιας επαναστατικής δραστηρι-

ότητας με τα παραπάνω χαρακτηριστικά και με αφορμή την παρουσία των

«Δημοκρατικών Γάλλων» στα νησιά.

Σημειώνω περαιτέρω ότι οι όψεις αυτονομίας που εμφάνισε η επαναστατική

δραστηριότητα των νησιωτικών πληθυσμών δεν φαίνεται να είναι απόρροια

μιας ιδεολογίας που επηρεάσθηκε και προκλήθηκε άμεσα και αποκλειστικά

από την ανάμειξή της στη γαλλογενούς μορφής ταξική διαμάχη. Η σχετική

αυτονομία της αναδείχθηκε βέβαια από τη συγκυρία των στηριγμάτων που

παρέσχε η γαλλική παρουσία, όπως στη συνέχεια και η περίοδος της ρωσο-

τουρκικής προστασίας (1799-1807). Η κοινωνική όμως έκρηξη έλαβε χώραν

στο πλαίσιο πολλών παραγόντων, που παρείχαν διέξοδο στην ανάδειξη της

δυναμικής της ιδεολογίας στην επαναστατική διαδικασία. Βάση της ήταν η

εγγενής κοινωνική και πολιτική δυναμική των νησιωτικών κοινωνιών. Τα υπε-

19. TNA: C.O., ό.π.· ΙΑΚ, Επαναστατικά έγγραφα περιόδου 1797-1803, ό.π.· το

ίδιο, Προκηρύξεις του Γεωργίου Λεβούνη, υποπροξένου της Γαλλίας στα Κύθηρα,

ό.π. Βλ. Ερμάνος

ούντζης

Τα Επτάνησα επί Γάλλων Δημοκρατικών, 1797-1798

μτφρ. Α. Λούντζη-Νικοκάβουρα, Κέρκυρα 1971, σ. 35-36.

20. ΙΑΚ, Επαναστατικά έγγραφα περιόδου Δημοκρατικών Γάλλων και Ρωσοτουρ-

κικής Προστασίας, ό.π.· το ίδιο, Libro diversorum ed altri […], από 26 Ιουνίου 1799.

Βλ. το ίδιο, Filza di scrittura ed altri, φάκ. αρ. 11· TNA: C.O., ό.π.· ΙΑΚ Πρακτικά

συνεδριάσεων της Πολιτικής Διοίκησης των χωρικών των Κυθήρων 1800-1802 περί-

που, ό.π. Πρβλ. το ίδιο, Έγγραφα του γαλλικού υποπροξενείου στα Κύθηρα, ό.π.