B' ΤΟΜΟΣ

114 / 562

Από τη Ματθίλδη... στη Γισμόνδα
113
φορεί στην Ευρώπη.9 Την ίδια χρονιά οι γαλλικές εφημερίδες αναγγέλλουν
την παράσταση του νέου έργου του Βικτωριέν Σαρντού με πρωταγωνίστρια τη
Σάρα Μπερνάρ και τίτλο… Η δούκισσα των Αθηνών.10 Λίγες μέρες αργότερα
στην εφημερίδα Le Figaro δημοσιεύεται άρθρο στο οποίο η συντάκτρια σχολι-
άζει εκτενώς την ομωνυμία των δύο δραμάτων.11 Ο Ζωρζ Μπουρντόν, δύο μέρες
αργότερα από τις στήλες της ίδιας εφημερίδας, θα απαντήσει εκ μέρους του
Σαρντού υποστηρίζοντας ότι τα δύο δράματα δεν έχουν καμία απολύτως σχέ-
ση. Εξάλλου, όπως σημειώνει, ο Έλληνας συγγραφέας «είναι ελάχιστα δραμα-
τικός, με την κυριολεκτική σημασία της λέξης».12 Θα ακολουθήσει επιστολή
του Ραγκαβή στη γαλλική εφημερίδα Journal des débats, με την οποία ζητά
ευγενικά από τον Σαρντού να αλλάξει τον τίτλο του έργου του, καθώς, όπως
υποστήριζε, η συνύπαρξη δύο ομότιτλων δραμάτων θα ήταν άκρως προβλημα-
τική. Ωστόσο, ξεκαθαρίζει ότι σε καμία περίπτωση δεν θεωρεί ότι ο Σαρντού
έχει δανειστεί στοιχεία από το έργο του.13 Ο Γάλλος συγγραφέας δεν απαντά
–τουλάχιστον δημόσια–, αλλά αμέσως μετονομάζει το δράμα σε Γισμόνδα και
το θέμα θεωρείται λήξαν. Τα νέα ταξιδεύουν γρήγορα.14 Οι δημοσιογράφοι,
σχολιάζοντας το πρωτοφανές για τα ελληνικά λογοτεχνικά δεδομένα γεγονός
Ευρωπαίος συγγραφέας να «δανείζεται» τόσο απροκάλυπτα στοιχεία από
σύγχρονο ελληνικό έργο, μετατρέπονται σε αυτόκλητους υπερασπιστές των
πνευματικών δικαιωμάτων του δράματος του Ραγκαβή. Δημοσιογράφος της
εφημερίδας Άστυ, σχολιάζοντας την αντίδραση του Έλληνα συγγραφέα, θεω-
το ίδιο, 22.5.1889, σ. 4-5· «Τα δράματα του κ. Κλέωνος Ραγκαβή», 1.7.1889, σ. 5-6.
Πράγματι, το φθινόπωρο του 1889 παίχτηκε στη Βιέννη και ακολούθησαν παραστά-
σεις σε μικρότερες γερμανικές και αυστριακές πόλεις. Βλ. «Διάφορα κοινωνικά», Νέα
Εφημερίς, 14.2.1896· 30.3.1895, σ. 5.
9. Cléon Rangabé, Die Herzogin von Athen. Schauspiel in fünf Aufzügen,
μτφρ. Otto Adolf Ellissen, Philipp Reclam, Λειψία 1894.
10. «Ο κ. Σαρντού διάβασε το νέο του έργο στους ηθοποιούς του θεάτρου της
Αναγέννησης. Τίτλος: Η Δούκισσα των Αθηνών. Δράση: Αθήνα 1451. Δράμα σε τέσσε-
ρεις πράξεις και 5 εικόνες. Διανομή: Mme Sarah Bernhardt, M. M. Guitry, Darmont
de Max etc.», «La vie théâtrale. Nouvelles», Revue d’art dramatique 35 (Ιούλ.-
Σεπτ. 1894), σ. 376.
11. Η επιστολή δημοσιεύτηκε στη στήλη θεαμάτων και φέρει την υπογραφή Une
Hellène, Le Figaro, 10.9.1894, σ. 6.
12. Στη στήλη θεαμάτων δημοσιεύτηκε και η επιστολή του Georges Bourdon, Le
Figaro, 12.9.1894, σ. 6.
13. Rangabé, «Les deux Duchesses d’Athènes», Journal des débats, 22.9.1894,
σ. 6.
14. Βλ. «Θεατρικά», Εστία 23 (1894), σ. 368· 26 (1894), σ. 415· 7 (1894), σ. 423.