110 / 562
ΤΟ ΕΥΡΟΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ
ΕΘΝΙΚΟΣ
ΣΕ ΚΡΙΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΒΛΑΧΟΥ
109
τώρα στον Γ΄ Φιλαδέλφειο του 1891, θα επαναλάβει ότι «τας γλώσσας γεννώσι
και διαπλάττουσι μόνον οι λαοί»,
ενώ «πρός τους νέους ποιητάς της Ελλά-
δος» θα δώσει τη συμβουλή «ας αρκεσθώσι... γεννώντες ιδέας, και ας παύσωσι
προσπαθούντες να γεννήσωσι γλώσσαν».
25
Επικολούθησαν τότε έντονες αντι-
δράσεις τόσο από τον Κ. Παλαμά, όσο και από τον Ιάκωβο Πολυλά,
26
αλλά
ο Βλάχος επανήλθε ατάραχος και αταλάντευτος στον επόμενο Φιλαδέλφειο
και επανέφερε στο προσκήνιο την παλαιότερη θέση του για το
έμφυτο
στον
καλλιτέχνη
αίσθημα του ωραίου
,
27
το οποίο είναι εκείνο που υπαγορεύει κάθε
φορά σε αυτόν
την εκλογή της προσήκουσας
στην ιδέα
γλωσσικής περιβολής
·
εστίασε μάλιστα στη γλώσσα των
δύο καλλίστων ποιημάτων
του συγκεκριμέ-
νου διαγωνισμού και χαιρέτισε την επιλογή τόσο της
δημοτικής μορφής
για
τις
εμπνεύσεις της δημοτικής μούσας
(Κ. Κρυστάλλη,
Ο τραγουδιστής του
χωριού
), όσο και της
καθαρευούσης
για τον
μυθολογικό κόσμο
του άλλου
ποιήματος (Γ. Στρατήγη
, Έρως και Ψυχή
).
28
Στον πρόλογο τέλος της δικής του μετάφρασης σε δραματικά έργα του
Σαίξπηρ ο Άγγελος Βλάχος θα υποστηρίξει, ανάμεσα στα άλλα, ότι
η
εθνική
γλώσσα ζή, υπάρχει, ομιλείται, γράφεται, και βαίνει ατάραχος την οδόν
αυτής, αδιαφορούσα πρός τους τραγωδικοὺς υστερισμοὺς των εγχωρίων νο-
μοθετών και πρός των αλλοδαπών σοφών τους κωμικοὺς εξορκισμούς, ἕνα δέ
μόνον αναγνωρίζουσα και παραδεχομένη νόμον, τον νόμον της καλλαισθησίας,
ἧς έργον μέν είνε η πρός τε τα πρόσωπα και τα πράγματα και τας περιστάσεις
αρμογή της γλώσσης, απαραίτητον δέ προσόν και θεμέλιον αι μή διδασκόμεναι
δυστυχώς φρένες εσθλαί του ποιητού.
29
Η έννοια
εθνικός
λοιπόν στο κριτικό έργο του Βλάχου συνδέεται με την έν-
25. «Φιλαδέλφειος Ποιητικός Αγών. Έκθεσις της επιτροπής των αγωνοδικών. Ανα-
γνωσθείσα υπό του εισηγητού Αγγέλου Βλάχου τη 27 Οκτωβρίου εν τω Ζαππείω με-
γάρω,
Εστία Εικονογραφημένη
(Ιούλιος-Δεκέμβριος 1891), σ. 283-284. Η θέση του
αυτή φαίνεται να συνδέεται άμεσα με τις απόψεις που διετύπωσε ο Ροΐδης το 1888
παρουσιάζοντας
Το Βιβλίον
[=
Το Ταξίδι μου
] του
Ψυχάρη
: «Οι συγγραφείς και ποι-
ηταί έχουσιν απόλυτον άδειαν να πλουτίζωσι Το λεξικόν, ...» (βλ. Ροΐδης, «Το ‘Ταξιδι’
του Ψυχάρη», ό. π., σ. 302).
26. Ιάκωβος
Π
ολυλάς
,
Η φιλολογική μας γλώσσα
, Φιλολογική επιμέλεια: Κ. Μπα-
λάσκας, Σύλλογος Προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων, Αθήναι 2005, σ. 107-114.
27.
Β
λαχος
, «Γεώργιος Ζαλοκώστας και η σύγχρονος ελληνική ποίησις, ό.π., σ. 139.
28. «Φιλαδέλφειος ποιητικός αγών. Κρίσις της επιτροπής των ελλανοδικών απαγ-
γελθείσα εν τη μεγάλη αιθούση του Πανεπιστημίου υπό του εισηγητού αύτης κ. Αγγέ-
λου Βλάχου»,
Εστία Εικονογραφημένη
(Ιούλιος-Δεκέμβριος 1892), σ. 305.
29.
Σ
ακεσπείροσ
,
Αριστουργήματα
, όπου και στη σημ. 6, σ. 9-10.