106 / 562
ΤΟ ΕΥΡΟΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ
ΕΘΝΙΚΟΣ
ΣΕ ΚΡΙΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΒΛΑΧΟΥ
105
ηπάτα τον καιρόν, και ανεβίωσε μ᾽ ωραιότερον και θαλερώτερον στέμμα περί την
κεφαλήν, διότι ἦν ο εθνικός ποιητής της Αγγλίας, διότι η Αγγλία ολόκληρος έζη
εντός των δραμάτων του, και αυτός συνέζη μετά της Αγγλίας.
Τοιαύτη είνε η αποστολή του
εθνικού
ποιητού, και τοιούτος υπήρξε, πρώτος
και μέγιστος πάντων των
εθνικών
ποιητών, ο αοιδός της Ιλιάδος και Οδυσσείας,
το ωραιότερον σύμβολον της εκπολιτιστικής αποστολής του ελληνικού έθνους,
κατά την ευτυχή έκφρασιν του γάλλου Λαυρεντίου. Η Ιλιάς και η Οδύσσεια, το
διπλούν αυτό ευαγγέλιον του ελληνικού πολιτισμού, το εις ιδανικήν τελειότητα
αντικατοπτρίζον ολόκληρον τον αρχαίον ελληνικόν κόσμον, η πρώτη αύτη του
ελληνικού πνεύματος εντελής εξωτερική εκδήλωσις, είνε η άπειρος αποθήκη
πάσης του πρωτογόνου ελληνισμού λεπτομερείας...
10
Τις πρώτες φράσεις του αποσπάσματος θα αναγκασθή να επαναλάβει ο
Άγγελος Βλάχος μετά από αρκετά χρόνια στην ομιλία του
Περί νέας μεθόδου
κριτικής
·
11
σκοπός του τότε ήταν να αποδείξει ότι ο αντίδικός του στην περί-
φημη διαμάχη του 1877, ο Εμμανουήλ Ροΐδης, είχε παραποιήσει τις απόψεις
του απαλείφοντας αυθαιρέτως το επίθετο
εθνικός
. Και είναι εθνικός ποιητής
της Ελλάδας ο Όμηρος,
επειδή στα έπη του αντικατοπτρίζει «ολόκληρον τον
αρχαίον ελληνικόν κόσμον», όπως εθνικός ποιητής της Αγγλίας υπήρξε ο Σαίξ-
πηρ, «διότι η Αγγλία ολόκληρος έζη εντός των δραμάτων του». Και στη μετε-
παναστατική, τη
νέα Ελλάδα
υπήρξαν ασφαλώς
εθνικοί
ποιητές, όπως π.χ. ο
Παναγιώτης Σούτσος –αλλά δυστυχώς όχι πάντοτε–, ο Γεώργιος Τερτσέτης, ο
Γεώργιος Ζαλοκώστας και ο Αχιλλέας Παράσχος.
12
Διφυής προβάλλει ο χαρακτήρας της ποίησης του Π. Σούτσου: «Αληθής
εθνικός
ποιητής» αναδείχθηκε «οσάκις εις τα στήθη αυτού αντήχησεν το φαι-
δρόν φώνημα της ελληνικής αηδόνος», όσες φορές υπήρξε ο «ενθουσιώδης
ψάλτης της
εθνικής
ημών δόξης και του κάλλους και των θελγήτρων της φαι-
10. Το Ο
μηρικόν Ζήτημα, ήτοι Ιστορία των Ομηρικών Επών
, Πραγματεία Αγγέλου
Βλάχου, Τύποις και δαπάνη Ιω. Αγγελοπούλου, Εν Αθήναις 1866, σ. 2. Για την ανα-
βίωση του Σαίξπηρ στις αρχές του 19ου αιώνα κάνει λόγο και το 1877, στη διαμάχη
του με τον Εμμ. Ροΐδη (βλ. Άγγελος Βλάχος, «Γεώργιος Ζαλοκώστας και η σύγχρονος
ελληνική ποίησις»,
Ανάλεκτα
, Βιβλιοθήκη Μαρασλή, Τύποις Π. Δ. Σακελλαρίου, Εν
Αθήναις 1901, τόμ. 2, σ. 120).
11. Η ομιλία αυτή φαίνεται ότι αποτέλεσε τον πυρήνα του κειμένου
Ο νέος κριτι-
κός
. Παράρτημα της Εστίας, Γραφείον της Εστίας, Εν Αθήναις 1877 (βλ. Α.
Χ
ρυσο
-
γέλου
-Κ
ατσή
,
Η «φιλολογική έρις» Εμμ. Ροΐδη – Αγγέλου Βλάχου (Ο διάλογος των
κειμένων)
, Διδακτορική Διατριβή, Αθήνα 1998, τόμ. 2, σ. 460).
12. Τα ονόματα των συγγραφέων αυτών παρατίθενται ανάμεσα σε άλλα και στην
ομιλία του «Γεώργιος Ζαλοκώστας και η σύγχρονος ελληνική ποίησις», ό.π., σ. 124.