B' ΤΟΜΟΣ

Από τη Ματθίλδη... στη Γισμόνδα

117

βάσει τη μετάφραση του Έλλισσεν.

Ωστόσο, μια προσεκτικότερη ανάγνωση

αποδεικνύει ότι οι διαφορές τους είναι περισσότερες από τις όποιες ομοιό-

τητες. Κατ’ αρχάς τα δύο έργα διαδραματίζονται σε διαφορετικές ιστορικές

περιόδους. Το έργο του Ραγκαβή λαμβάνει χώρα τον Μάρτιο του 1311, λίγες

μέρες πριν από τη μάχη της Κωπαΐδας, όταν μετά την ήττα των Φράγκων το

δουκάτο περνά στα χέρια των Καταλανών, ενώ του Σαρντού αναφέρεται στην

εποχή της φλωρεντινής κυριαρχίας, δύο μόλις χρόνια πριν από την κατάληψη

της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς.

Το ερώτημα που εύλογα ανα-

κύπτει είναι γιατί οι δύο συγγραφείς επιλέγουν να ασχοληθούν με μια μάλλον

άγνωστη σελίδα της ευρωπαϊκής ιστορίας.

Υπάρχει μια κάποια αδικία στην άγνοιά μας γι’ αυτό το δουκάτο, που φαίνεται

σαν σαιξπηρική δημιουργία, και του οποίου η ύπαρξη συνεχίστηκε για πάνω

από δύο αιώνες, με διάφορες και συχνά πολύ δραματικές μεταπτώσεις. Έχουμε

συνηθίσει να μην υπολογίζουμε την Αθήνα από την εποχή των Ρωμαίων, και

ο ρόλος που έπαιξε καθ’ όλη τη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου παραμένει

βιβλίο ερμητικά κλειστό για μας,

έλεγε ο Σαρντού σε συνέντευξή του.

Από την άλλη, ο Ραγκαβής με τη συγ-

γραφή της

Δούκισσας

στην ουσία συνεχίζει την παράδοση που είχε ξεκινήσει

ο Ράλλειος Ποιητικός Αγώνας το 1857, με τον οποίο «το ελληνικό θέατρο

καθιέρωνε τη Φραγκοκρατία ως προνομιακό χώρο νοερής περιδιάβασης και

ανάπτυξης των εθνικιστικών ρεμβασμών».

Έτσι, το 1888, σε μια εποχή που

ο Ρομαντισμός αποτελούσε πλέον παρελθόν όχι μόνο για την Ευρώπη, αλλά

24. Στην επιστολή της προς τη

Le Figaro

η «Ελληνίδα» αναφέρει ότι γαλλι-

κή εφημερίδα ευρείας κυκλοφορίας δημοσίευσε εκτενή ανάλυση του δράματος του

Ραγκαβή αλλά και μεγάλα αποσπάσματα από το έργο του (Une Hellène, σ. 6).

Δυστυχώς, δεν στάθηκε εφικτό να εντοπιστεί το προαναφερθέν έντυπο.

25. Για μια συνοπτική ιστορία των χρόνων της Φραγκοκρατίας στην Ελλάδα και

κυρίως στην Αθήνα βλ. ενδεικτικά Φερντινάντ Γ

κρεγκοροβιους

Μεσαιωνική ιστορία

των Αθηνών

, τ. 3, μτφρ. Άγις Τσάρας, Κριτική, Αθήνα 1994· Χρύσα Μ

αλτεζου

, «Ο

ελληνισμός κατά την υστεροβυζαντινή περίοδο (1204-1453)»,

Ιστορία του Ελληνικού

Έθνους,

τ. Θ΄, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα χ.χ., σ. 244-281, και ειδικά το κεφ. «Η ανα-

τολική Στερεά», σ. 255-258.

26. P

arisis

[= Blavet d’Émile], «Chronique théâtrale»,

Le Figaro

26.10.1894,

σ. 2.

27. Χ

ατζηπανταζης

, σ. 99. Για την ενσωμάτωση του Βυζαντίου στην εθνική ιστο-

ρία βλ. Αρετή Β

ασιλειου

Τρυγών η φιλέρημος… Το θέατρο του Αλέξανδρου Μωραϊ-

τίδη και η αναζήτηση εθνικοθρησκευτικής ταυτότητας στο τελευταίο τέταρτο του 19ου

και στο πρώτο τέταρτο του 20ού αιώνα

, ΠΕΚ, Ηράκλειο 2014, σ. 133-142.