B' ΤΟΜΟΣ

ΒΑΝΙΑ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ

120

Στο έργο αυτό ο Δάσκαλος [ενν. ο Σαρντού] παρασύρθηκε υπέρ του δέοντος

από την φαντασία του, αφού το να μετονομάζει την Κιάρα σε Γισμόνδα και τον

Βαρθολομαίο Κονρίνη σε Αλμέριο, δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί ως η μεγαλύ-

τερη ευσέβεια έναντι των άλλων κατά της ιστορίας βιαιοπραγιών.

Στην κριτική του Χρηστομάνου θα βασιστεί ο Δημήτριος Καμπούρογλου,

ο οποίος θέλοντας να δικαιολογήσει, ως ένα σημείο, τις ιστορικές ανακρίβειες

του Ραγκαβή, θα αναζητήσει καταφύγιο στα αντίστοιχα λάθη του Γάλλου συγ-

γραφέα: «Αλλά θα ειπήτε μήπως και εις Παρισίους ο Σαρδού με την Δούκισ-

σάν του δεν τα έκαμε θάλασσα;» αναρωτιόταν.

Τα ιστορικά λάθη που τόσο

αναστάτωσαν κάποιους από τους Έλληνες λογίους δεν απασχόλησαν στο ελά-

χιστο τους Γάλλους ομολόγους τους:

Σε ποια εποχή συμβαίνουν αυτά […]; Ομολογώ ότι μου είναι εντελώς αδιάφορο.

Έμαθα ότι ο Σαρντού έκανε μεγάλες και επίπονες ιστορικές έρευνες, προκει-

μένου να αποκαταστήσει το κοινώς λεγόμενο «milieu». […] Η σκηνή κατ’ εμέ

λαμβάνει χώρα σε μια Αθήνα χιμαιρική, σε εποχή μυθώδη […]. Ό,τι ζητώ είναι

το θέαμα, καθώς μου υποσχέθηκαν έργο θεαματικό και ευχάριστο στα μάτια.

[…] Περίμενα παραμύθι και δόξα τω θεώ η

Γισμόνδα

είναι,

παρατηρούσε ο πάντα αυστηρός στις κρίσεις του Φραγκίσκος Σαρσαί.

Ανά-

λογες είναι και οι απόψεις των υπόλοιπων θεατρικών κριτικών, οι όποιοι έγρα-

φαν «Δεν θέλουμε να μάθουμε αλλά να ονειρευτούμε!». Οι Γάλλοι θεατρό-

φιλοι πήγαιναν στο θέατρο όχι για να συμπληρώσουν τα ιστορικά κενά τους,

αλλά για να παρακολουθήσουν ένα παραμύθι για νεράιδες, μια «

φερί

», όπως

χαρακτηρίζει το δράμα ο Σαρσαί.

Η μεσαιωνική Αθήνα είναι γι’ αυτούς τόσο

μυστηριώδης όσο και η Αθήνα των κλασικών χρόνων που περιγράφει ο Σαίξ-

πηρ στο

Όνειρο θερινής νυκτός

και το βασίλειο της Γισμόνδας το ίδιο παρα-

μυθένιο όσο αυτό της Τιτάνιας.

35. C. Chr…, «Die Herzogin von Athen»,

Neue Freie Press

, 31.10.1894, σ.

2. Για τον τρόπο αντιμετώπισης της Ιστορίας από τον Σαρντού βλ. Sophie L

ucet

«L’émotion de l’Histoire»,

Victorien Sardou. Le théâtre et les arts

, επιμ. Isabelle

Moindrot, Presses Universitaires de Rennes, σ. 61-76.

36. Κ., σ. 2.

37. Francisque S

αrcey

, «Chronique théâtrale»,

Le Temps

5.11.1894, σ. 1.

38. Για τον τρόπο που αντιμετώπισαν οι Γάλλοι κριτικοί το δράμα του Σαρντού

βλ. D

ucrey

, σ. 325-328.

39. Το γεγονός ότι τα όποια ιστορικά λάθη του Σαρντού δεν απασχολούν καθόλου

τους συμπατριώτες του μάλλον προκαλεί τη θυμηδία του ερευνητή, καθώς μερικά

χρόνια νωρίτερα δημοσιογράφοι και θεατρικοί κριτικοί τον είχαν επικρίνει έντονα για