B' ΤΟΜΟΣ

127 / 562

ΣΤΕΣΗ ΑΘΗΝΗ
126
Η βιογραφία του λογοτέχνη, είδος υβριδικό που συγκεράζει –σε κυμαινό-
μενη δοσολογία– την πληροφόρηση, την ιστοριογραφία, τη μυθοπλασία και
την κριτική, έχει τη δική της προϊστορία. Συνιστά μία από τις πολλές απολή-
ξεις της βιογραφίας επιφανών προσώπων ή μεγάλων ανδρών, που έχει στόχο
τη διαπαιδαγώγηση του αναγνώστη μέσα από την προβολή επιτυχημένων προ-
τύπων, με απώτερη αφετηρία το έργο του Πλούταρχου και με πολλούς ενδι-
άμεσους σταθμούς, όπως είναι οι αγιολογίες και τα exempla. Προήλθε από
μακρόχρονη κοινωνική και πολιτισμική διαδικασία που οδήγησε στη μετάβαση
από τον λόγιο στον λογοτέχνη, στη «γέννηση του συγγραφέα», γύρω στον 17ο
αιώνα,4 στην αυτονόμηση του λογοτεχνικού πεδίου και την επίσημη κατακύρω-
σή του. Σταθμός στη νεότερη εποχή είναι το έργο του Samuel Johnson Lives
of the English Poets (1779-1781), το οποίο απάλλαξε τη βιογραφία από τον
στείρο εγκυκλοπαιδισμό, εισάγοντας την κριτική ματιά στο έργο και προσθέτο-
ντας μυθοπλαστική χροιά στη ζωή του ποιητή, με στόχο την ανταπόκριση του
αναγνώστη. Η βιογραφία έκτοτε αποτέλεσε προϋπόθεση ποιητικού κύρους.
Στην άνθηση που γνώρισαν οι βιογραφίες λογοτεχνών κατά τον 19ο αιώνα
συνεισέφεραν πολλοί παράγοντες: η «ενθρόνιση» του ποιητή και η ανάδυση
του συγγραφέα-προφήτη ή μάγου στα χρόνια του Ρομαντισμού,5 η ανάδειξη
της ατομικότητας, καθώς και επιστημονικές μέθοδοι όπως η φυσιογνωμική,
ο ρόλος της οποίας, τόσο στην κατασκευή των μυθιστορηματικών πορτρέτων
όσο και στην ανάπτυξη των «φυσιολογιών», δηλαδή των μελετών ηθών για
ανθρώπινους τύπους από την καθημερινή ζωή, υπήρξε υπολογίσιμος.
Η αξιοποίηση του γαλλικού Τύπου για τη δημοσίευση βιογραφιών, που έως
τότε έβρισκαν θέση σε βιογραφικά λεξικά ή στα περικείμενα των εκδόσεων,
πρακτική που συναντάμε από τις αρχές του αιώνα και σε αρκετές ελληνικές
εκδόσεις μεταφρασμένων μυθιστορημάτων,6 συμβαδίζει με την προσπάθεια
cueils de portraits littéraires au ΧΙΧème siècle, PUF, Παρίσι 1997· Ann Jefferson,
Biography and the Question of Literature in France, Oxford University Press,
Οξφόρδη – Ν. Υόρκη 2007· Michael Belton, Literary Biography. An Introduction,
Wiley-Blackwell, 2009· Sabina Loriga, Le Petit X. De la biographie à l’histoire,
Seuil, Παρίσι 2010· Luc Fraisse , «Le pittoresque développement des biographies
d’écrivains au XIXe siècle», COnTEXTES [En ligne] 3, 2008, Ημερομηνία πρό-
σβασης [22.12.2008] από
4. Alain V iala, Naissance de l’écrivain, sociologie de la littérature à l’âge
classique, Minuit, Παρίσι 1985.
5. Paul B enichou, Le sacre de l’écrivain, 1750-1830: essai sur l’avènement
d’un pouvoir spirituel laïque en France moderne, J. Corti, Παρίσι 1973.
6. Βλ. ενδεικτικά «Βίος της κυρίας Στάελ» στο Κορίννα ή Τα Ιταλικά, μτφρ. Ε.