B' ΤΟΜΟΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΣΤΟΝ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΥΠΟ: οι βιογραφιεσ ξενων λογοτεχνων

127

εκλαΐκευσης της γνώσης και διεύρυνσης του λογοτεχνικού πεδίου. Οφείλε-

ται ακόμη στην αναγνώριση του διαμεσολαβητικού χαρακτήρα της βιογραφίας

ανάμεσα στον αναγνώστη και το έργο, που συνδέεται με τη διαδεδομένη άπο-

ψη στην κριτική πως το λογοτεχνικό έργο φωτίζεται από την εξιστόρηση της

ζωής του συγγραφέα του, πως η γνώση του βίου του συμβάλλει στην καλύτερη

κατανόηση του έργου του. Στο πλαίσιο, επίσης, μιας αμοιβαίας ανατροφο-

δότησης ή όσμωσης ανάμεσα στον έντυπο λόγο και τις εικαστικές τέχνες, τα

λογοτεχνικά πορτρέτα συνοδεύτηκαν από ένα κύμα «πορτρετομανίας» που

κατέλαβε τους Γάλλους εικαστικούς καλλιτέχνες· δίπλα σχεδόν σε κάθε βιο-

γραφία στον Τύπο –χάρη και στην ανάπτυξη τεχνικών αναπαραγωγής όπως

η λιθογραφία– εμφανιζόταν το εικαστικό πορτρέτο του βιογραφούμενου. Οι

περισσότεροι συντάκτες βιογραφιών διατηρούν ακόμη την ανωνυμία τους στα

φύλλα των γαλλικών εφημερίδων και περιοδικών. Όσα όμως βιογραφικά πορ-

τρέτα έφεραν την υπογραφή σημαντικών συγγραφέων επιβίωσαν επί μακρόν,

αναδημοσιευμένα σε τόμους που γνώρισαν επανεκδόσεις· η πιο γνωστή περί-

πτωση είναι αυτή των

Portraits littéraires

και

Portraits contemporains

του

εισηγητή της βιογραφικής κριτικής Sainte-Beuve.

Τα ελληνικά οικογενειακά φιλολογικά περιοδικά βρήκαν στη μόδα των

λογοτεχνικών πορτρέτων έναν καλό διαμεσολαβητή της ξένης λογοτεχνίας.

Όπως πάντως θα διαφανεί, δεν αξιοποίησαν αυτή τη μόδα αποκλειστικά για

τη μεταφορά γαλλικών πόρων ούτε την περιόρισαν αυστηρά στην περιοχή της

μετάφρασης.

Τα πρώτα ελληνικά φανερώματα της εισαγόμενης μόδας εντοπίζονται στο

εγκυκλοπαιδικό, ποικίλης ύλης περιοδικό

Αποθήκη των Ωφελίμων Γνώσεων

της Σμύρνης –τον κυριότερο πρόδρομο των οικογενειακών φιλολογικών περι-

οδικών– με τη δημοσίευση βιογραφιών του Πετράρχη και του Τάσσο το 1837

και το 1841. Η δεύτερη, διπλή, εμφάνιση βιογραφίας ξένου λογοτέχνη σημειώ-

νεται το 1848 στα δύο πρώτα δείγματα οικογενειακού φιλολογικού περιοδικού,

στην

Αποθήκη των Ωφελίμων και Τερπνών Γνώσεων

της Ερμούπολης και στην

Ευτέρπη

της Αθήνας, με τα πορτρέτα του Πούσκιν και του Μολιέρου. Το

είδος θα καθιερώσει η «καινοτόμος»

Ευτέρπη

καταχωρίζοντας στη διάρκεια

Α. Σίμος, Αθήνα 1835, και «Βίος του συγγραφέως» [Βερναρδίνος Σαιμπιέρρος] στο

Διηγήματα, ήτοι Τα κατά Παύλον και Βιργινίαν, Η Ινδική Καλύβη, Η Λέσχη της Σου-

ράτης και Περιήγησις της Σιλεσίας

, μτφρ. Ν. Σ. Πίκκολος, Παρίσι 1841.

7. Κωστής

ανόπουλος

–

Λίτσα

ατζοπούλου

Η Ευτέρπη (1848-1855). Ευρετή-

ρια περιοδικών λόγου και τέχνης 4

, υπεύθυνος Χ. Λ. Καράογλου, University Studio

Press, Θεσσαλονίκη 1997, σ. 15.