Α' ΤΟΜΟΣ

430 / 482

Μεταξύ λογιοσύνης και επιστήμης
429
των Γερμανών εκδοτών και δικές του.74 Ο Κυπριανός απάντησε κατηγορώντας
τον Πανταζίδη ότι «περαίνει την επίκρισιν πάσαν μεταποιών και διαφθείρων
ή, ως λέγεται, διορθών τα αρχαία κείμενα, και άνω κάτω κινών την παράδο-
σιν […]».75 Στην απάντησή του ο Πανταζίδης υπερασπίζεται το νόμιμο των
κριτικών διορθώσεων, ιδιαίτερα όταν τα χειρόγραφα είναι σε κακή κατάσταση,
και κατηγορεί τον Κυπριανό ότι αποστρέφεται γενικώς αυτή την απαραίτητη
φάση της φιλολογικής εργασίας.76 Αυτή την εργασία σέβεται και υπηρετεί ο
Γ. Βέλλιος με το δημοσίευμα υπό τον χαριτωμένο τίτλο «Δικηγόρου πάρεργα
ήτοι κριτικαί τινες παρατηρήσεις εις Ευριπίδου Ελένην».77 Ένας άλλος νομι-
κός, ο Κ. Κωστής, δημοσιεύει πραγματεία αναφερόμενη στο αρχαίο αττικό
κληρονομικό δίκαιο.78
Όλα τα δοκίμια που αναφέραμε συνοδεύονται από σχολαστική τεκμηρίω-
ση, είτε με παραπομπές σε αρχαίους συγγραφείς και γερμανική βιβλιογραφία
είτε με υποσελίδιες διευκρινιστικές υποσημειώσεις.
Από τα παραπάνω συνάγονται οι ακόλουθες διαπιστώσεις:
1. Οι συντάκτες των δοκιμίων έχουν καλή φιλολογική παιδεία, είτε είναι
καθηγητές στο Πανεπιστήμιο ή στο γυμνάσιο είτε είναι νομικοί. Η
συντριπτική πλειονότητα έχει φοιτήσει για λίγο ή πολύ σε ένα ευρωπα-
ϊκό πανεπιστήμιο, κυρίως γερμανικό. Αξίζει να σημειώσουμε ότι, παρά
το γεγονός ότι στηρίζονται στη σύγχρονη, γερμανική κυρίως, φιλολογική
βιβλιογραφία, σε πολλές περιπτώσεις δείχνουν να έχουν την πεποίθηση
ότι συνομιλούν ισότιμα με τους ξένους φιλολόγους.
2. Τα κείμενα συχνότατα παραθέτουν πρωτότυπα χωρία από την αρχαία
ελληνική και λατινική γραμματεία. Το αναγνωστικό κοινό άραγε είναι σε
θέση να τα κατανοεί; Το ίδιο ερώτημα γεννάται και για τις συντομευμέ-
νες και συχνά ελλιπείς παραπομπές, οι οποίες προϋποθέτουν στοιχειώ-
δεις φιλολογικές γνώσεις.
3. Με εξαίρεση τα κείμενα που δημοσιεύει ο Ευρωπαϊκός Ερανιστής, το
74. Ιωάννης Πανταζίδης, «Περί των Ελληνικών του Ξενοφώντος αν είναι κατά τον
Κυπριανόν επιτομή», Φιλίστωρ 2 (1862), σ. 66-79, 107-131.
75. Κυπριανός, «Περί των Ελληνικών του Ξενοφώντος προς Ι. Πανταζίδην», Φιλί-
στωρ 2 (1862), σ. 340.
76. Π ανταζίδης, «Πάλιν περί των Ελληνικών του Ξενοφώντος ότι δεν είναι επιτο-
μή», Φιλίστωρ 3 (1862), σ. 484, 496.
77. Γ. Β έλλιος , «Δικηγόρου πάρεργα ήτοι κριτικαί τινες παρατηρήσεις εις Ευριπί-
δου Ελένην», Φιλίστωρ 1 (1861), σ. 153-166.
78. Κ. Ν. Κωστής, «Περί των επικλήρων ή επιδίκων θυγατέρων», Φιλίστωρ 3 (1862),
σ. 297-309.