365 / 482
Πεγκυ Καρπουζου
364
«Από Νικοπόλεως εις Ολυμπίαν» (1886) επιδεικνύει μια μετριοπαθή, εκμο-
ντερνιστική οπτική, στην οποία συνδιαλέγεται η ματιά του Έλληνα και του
Ευρωπαίου. Η οπτική του στον χώρο είναι λιγότερο ετεροτοπική, αφού, ενώ
ενστερνίζεται το ελληνικό ιδεώδες, αναγνωρίζει και υπερασπίζεται και τη μετά
την αρχαιότητα περίοδο στη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας: Στηλιτεύει,
για παράδειγμα, την αντικατάσταση των νεότερων τοπωνυμίων με τα αρχαία
ονόματά τους παρατηρώντας ότι «Ελησμόνησαν όμως ότι την αρχαίαν ιστορί-
αν διεδέχθη νεωτέρα ιστορία, ήτις αφήκε και αύτη τα ίχνη της εις την πατρίδα
μας, ίχνη άτινα δεν έχομεν το δικαίωμα ν’ αποσβέσωμεν» (σ. 110).
Επίσης, υποστηρίζοντας την ανάγκη ανανέωσης του Μηνολογίου με τη
μελέτη των νεότερων αγίων που μαρτύρησαν κατά την περίοδο της τουρκικής
κυριαρχίας, αναγνωρίζει τη σημασία της μελέτης και αυτής της περιόδου για
τη συγκρότηση της ιστορίας του ελληνικού λαού:
Οι πλείστοι είναι μάρτυρες της πίστεως σφαγέντες υπό των Τούρκων. Ευχής
έργον θα ήτο εάν τις των νέων λογίων μας ανελάμβανε την περισύναξιν των τοι-
ούτων μαρτυρολογίων. Θα προσετίθετο ούτω σελίς, τα μάλιστα αξιανάγνωστος,
εις την ιστορίαν του ελληνικού λαού υπό την τουρκικήν κυριαρχίαν. (σ. 120).
Κατ’ αυτό τον τρόπο δεν παλινδρομεί ανάμεσα στη νοσταλγική εξιδανίκευση
και την αφ’ υψηλού κριτική της σύγχρονής του πραγματικότητας, ενώ παράλ-
ληλα ο κοσμοπολιτισμός του χαλιναγωγεί τις όποιες εθνικιστικές εξάρσεις.
Χαρακτηριστική περίπτωση στο κείμενο του Βικέλα αποτελεί η περιγραφή της
σύγχρονής του Ζακύνθου και του δισυπόστατου χαρακτήρα της μεταξύ Ιτα-
λίας και Ελλάδας, που μπορεί άλλωστε να παραλληλιστεί και με την υβριδική
ταυτότητα του Έλληνα της διασποράς. Η Ζάκυνθος, παρά την υβριδικότητά
της –ή ίσως και χάρη σε αυτή–, αναγνωρίζεται ως η «ελληνικωτέρα», ο πλέον
αντιπροσωπευτικός τόπος της ελληνικότητας:
Δεν έλεγα προ ολίγου ότι ενταύθα τα πάντα ενθυμίζουν την Ιταλία; Αι Ιόνιοι
αύται νήσοι, αποτελούσαι παρέκτασιν της Ελλάδος προς δυσμάς […]. Και όμως,
υπό το επίχρισμα του ξενικού πολιτισμού τούτο, υπάρχει χώρα
ελληνικωτέ-
ρα
του άνθους τούτου της Ανατολής, της Ζακύνθου ταύτης, εις την οποίαν
η Ελλάς τοσούτους οφείλει ποιητάς, εις την οποίαν οφείλει τον ψάλτην της
ελευθερίας της, τον Σολωμόν, το καύχημα της αναγεννωμένης ελληνικής φιλο-
λογίας; (σ. 121).
H μέθοδος καταγραφής των ταξιδιωτικών του εντυπώσεων, τις οποίες απευθύ-
νει με τη μορφή επιστολών σε έναν Γάλλο φίλο του –και εμμέσως και στους
συμπατριώτες του–, προκρίνει τις ψύχραιμες αντικειμενικές αποτιμήσεις ένα-
ντι των εξιδανικευμένων απεικονίσεων: