Α' ΤΟΜΟΣ

Πεγκυ Καρπουζου

362

των αρχών του 20ού αιώνα που έχουν συμπεριληφθεί στον 2ο τόμο της πεντά-

τομης ανθολογίας της Αννίτας Π. Παναρέτου με τίτλο

Ελληνική Ταξιδιωτική

Λογοτεχνία.

Μια ενδιαφέρουσα παράμετρος προς διερεύνηση είναι η περι-

γραφή του ελλαδικού χώρου σε συσχετισμό με τις συλλήψεις της νεοελληνικής

ταυτότητας που απορρέουν από αυτή.

Η ταξιδιωτική γραφή των Ελλήνων

συγγραφέων, τόσο εκείνων που διαμένουν στην Ελλάδα όσο και εκείνων της

διασποράς, εξετάζεται

και σε συσχετισμό με την οπτική των ξένων περιηγη-

τών. Συγκεκριμένα, διερευνάται αν υιοθετείται η δυτική εξιδανικευμένη αντί-

ληψη της κλασικής αρχαιότητας του 19ου αιώνα, όπως διαμορφώθηκε από

τις αισθητικές θεωρίες, τα ταξίδια Ευρωπαίων περιηγητών στην Ελλάδα, τις

επιστήμες της φιλολογίας και της αρχαιολογίας και τον παράλληλο παραγκω-

νισμό της σύγχρονης πραγματικότητας των Ελλήνων.

Όπως δήλωσε άλλωστε

ο Chateaubriand στην ερώτηση του Μπέη του Μυστρά για τους λόγους που

ταξίδευε: «Του απάντησα ότι ταξίδευα για να δω τους ανθρώπους και, κυρίως,

τους Έλληνες που ήταν

νεκροί

».

Η ιδεαλιστική αυτή αντίληψη προωθήθηκε

εν πολλοίς και στο εσωτερικό της χώρας και, σε συνδυασμό με την ένταξη

του Βυζαντίου στην εθνική αφήγηση, επιβλήθηκε μια ολοποιητική αντίληψη

και για τον σύγχρονο ελληνισμό ως άρρηκτη συνέχεια μιας ‘καθαρής’ από

κάθε πρόσμειξη και ιδεώδους αρχαιοελληνικής ταυτότητας. Και στις δύο αυτές

περιπτώσεις, στη ρητορική του ευρωπαϊκού φιλελληνισμού αλλά και σε εκείνη

της ‘επίσημης’ εθνικής ρητορικής, η οποία διαμορφώθηκε για να αντικρούσει

τις γνωστές ανθελληνικές θέσεις του Fallmerayer, η Ελλάδα αντιμετωπίζεται

ως λογοτεχνικός ‘τόπος’

ή ως μια

–

κατά Μ. Foucault

–

‘ετεροτοπία’,

η οποία

5. Π

αναρετου

Ελληνική Ταξιδιωτική Λογοτεχνία: 19ος αιώνας: οι Πρόδρομοι

Επικαιρότητα, Αθήνα 1995. Οι παραπομπές από τα αποσπάσματα ταξιδιωτικών κει-

μένων αναφέρονται στον τόμο αυτό. Οι υπογραμμίσεις λέξεων είναι δικές μου.

6. Για ζητήματα σχετικά με την έμφυλη ταυτότητα των ταξιδιωτών βλ. Vassiliki

olokotroni

– Efterpi M

itsi

(επιμ.),

WomenWriting Greece: Essays on Hellenism,

Orientalism and Travel

, Ροδόπη – Amsterdam – Ν. Υόρκη 2008.

7. Πρβλ. Στάθης Γ

ουργουρης

Έθνος-όνειρο: Διαφωτισμός και θέσμιση της σύγχρο-

νης Ελλάδας

, μτφρ. Α. Κατσικερός, Κριτική, Αθήνα 2007, σ. 200-203∙ Yannis H

ami

lakis

The Nation and its Ruins: Antiquity, Archaeology, and National Imagina-

tion in Greece

, Oxford University Press, Οξφόρδη 2009, σ. 97.

8. François-René C

hateaubriand

Œuvres romanesques et voyages

, τ. 2, Gal-

limard, Παρίσι 1969, σ. 808.

9. Michel F

oucault

, «Of Other Spaces»,

Diacritics

16 (άνοιξη 1986), σ. 24.

Πρβλ. Άρτεμις Λ

εοντη

Τοπογραφίες του Ελληνισμού: Χαρτογραφώντας την πατρί-

δα

, μτφρ. Π. Στόγιαννος, Scripta, Αθήνα 1998, σ. 85-88.