317 / 482
CATERINA CARPINATO
316
παρακολουθούσε από κοντά όσα έγραφαν τα αθηναϊκά περιοδικά της εποχής.
Αναφέρει σε υποσημειώσεις ότι του έστελναν ειδικά τη
Nέα Πανδώρα
. Όντας
συνομήλικος με τον Βρετό πρέπει να γεννήθηκε στην αρχή του προπερασμέ-
νου αιώνα.
Μερικοί Ιταλοί λόγιοι της εποχής υποστήριζαν «ότι οι σημερινοί Έλληνες,
ονομαζόμενοι μάλλον
Ρωμαίοι,
πεσούσης της Αυτοκρατορίας των, ήσαν
όλοι
βάρβαροι, αγράμματοι
και
κατώτεροι αυτών των Εβραίων
»,
15
όπως είχε γράψει το
1802 ο αββάς Compagnoni, λάτρης των αρχαίων Ελλήνων και εχθρός των απο-
γόνων τους, για θρησκευτικούς λόγους. Όμως ο Semmola προσπαθεί να παρου-
σιάσει άλλη εικόνα των Νεοελλήνων και της λογοτεχνικής παραγωγής τους.
Το πόνημα του Semmola δημοσιεύθηκε σε τέσσερις συνέχειες. Η πρώτη
ενότητα είναι μια ιστορικoκοινωνική ανάλυση της κατάστασης των Ελλήνων
από την πτώση της Κωνσταντινούπολης έως τις μέρες του. Εδώ σημαντικό
ρόλο παίζει η φυσιογνωμία του Κωνσταντίνου Λάσκαρη, στον οποίο αφιερώνει
ένα εκτενές κεφάλαιο. Ενδεικτικά αναφέρω τα θέματα με τα οποία απασχο-
λείται στον πρόλογό του: λόγιοι της διασποράς μετά την Άλωση, η κατάσταση
της Ελλάδας και της Αθήνας ειδικά κατά τα πρώτα χρόνια της οθωμανικής
αυτοκρατορίας, ο ρόλος των καθολικών ιερέων στο Αιγαίο και την Ελλάδα
κατά τον 17ο και τον 18ο αιώνα, περιηγητές και διηγήσεις για την Ελλάδα και
τους Έλληνες της εποχής, ο ρόλος του εμπορίου και της θρησκείας για τη
διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης, η δουλική αριστοκρατία των Φαναριω-
τών, o Δημήτριος Καντεμίρ, ο Καταρτζής και οι Μολδαβοί της εποχής και ο
Μελέτιος από την Άρτα. Ο Semmola διατυπώνει επίσης πολύ εύστοχες παρα-
τηρήσεις για τη θρησκεία και τη γλώσσα των Ελλήνων, που διατηρούν, όπως
γράφει ο ίδιος, την «esistenza nazionale dei greci», δηλαδή «την εθνική
τους οντότητα», γιατί στη μέγιστη καταστροφή η Εκκλησία στάθηκε «arca
di salvamento», «κιβωτός σωτηρίας».
16
Αναλύει προσεκτικά τα σχέδια των
Ρώσων, γράφοντας χωρίς περιστροφές ότι «ο Πέτρος ο πρώτος και η μεγάλη
15. G.
C
ompagnoni
,
Saggio su gli ebrei e i greci,
presso Giacomo Storti, Μιλάνο
1792. Βλ. και την απάντηση του Κερκυραίου Πασχάλη Ιωάννη Δονά,
Επιστολή απο-
λογητική ενός Μαρκίωνος Φραγκίσκου Αλβεργάτου Καπακέλλου κατά της επιστολής
του κυρ Αββά Κομπαγνώνου/μεταπεφρασμένη εκ της ιταλικής γλώσσης εις το
απλό-ελληνικόν
, Παρά Πάνω Θεοδοσίου τω εξ Ιωαννίνων, Βενετία 1802· Δημήτρης
Α
ρβανιτακης
, «G
iuseppe Compagnoni: σκηνές από το βίο ενός “κατήγορου του
γένους”» στον τόμο
Πρακτικά Συνεδρίου προς τιμήν του ΑλέξηΠολίτη, Λόγος και χρό-
νος στην νεοελληνική γραμματεία (18ος-19ος αιώνας),
επιμ. Σ. Κακλαμάνης – Α.
Καλοκαιρινός – Δ. Πολυχρονιάδη, ΠΕΚ, Ηράκλειο 2015, σ. 373-428.
16.
S
emmola
, «D
el Risorgimento delle Lettere Greche
», ΙV,
σ. 23.