Α' ΤΟΜΟΣ

Βιζυηνός και Ίψεν: αμαρτήματα και παλαιές ιστορίες στα άκρα της Ευρώπης

289

Σέντα και ο Ολλανδός αναλήφθηκαν στους ουρανούς συντροφιασμένοι.

Από

την άλλη, η ζωή και η καθημερινότητα της Ελλίντας, της κυράς της θάλασσας,

επίσης στοιχειώνεται από την ύπαρξη ενός μυστηριώδους ναυτικού, στον οποίο

έδωσε υπόσχεση πίστης πριν από χρόνια. Στη συνέχεια όμως παντρεύτηκε και

γέννησε ένα παιδί, που πέθανε βρέφος, κάτι που η Ελλίντα ερμηνεύει ως τιμω-

ρία για την αθέτηση της υπόσχεσής της στον ναυτικό. Όταν ο ξένος ναυτικός

(που ακούει στο όνομα Φρήμαν) επανεμφανίζεται, έχοντας μάθει για τον γάμο

της από τις εφημερίδες, και τη διεκδικεί από τον άντρα της μπροστά στα μάτια

μας, η Ελλίντα επιλέγει να μείνει με τον τελευταίο, ακριβώς γιατί αυτός της δίνει

την ελευθερία να διαλέξει. Είναι φανερό ότι το καλό τέλος (πράγμα σπάνιο στο

θέατρο του Ίψεν) μαζί με τους λόγους που κάνουν την Ελλίντα να μείνει με τον

άντρα της τοποθετούν το έργο σε μια τελείως άλλη βάση από την ιδεαλιστική

προσέγγιση του μύθου στον Βάγκνερ.

Στον Βιζυηνό ο Ιπτάμενος Ολλανδός

είναι αυτό που θα ήθελε να είναι ο ξενόφερτος αμαρτωλός (όπως θεωρεί τον

εαυτό του) Πασχάλης για να αξίζει στην άρια Κλάρα.

Στην

Κυρά της Θάλασ-

σας

η Ελλίντα ζει με τον φόβο των συνεπειών της αθέτησης της υπόσχεσής της

στον μυστηριώδη ξένο.

Για τον Πασχάλη η κατάληξη είναι τραγική, για την

Ελλίντα η απελευθέρωση από το παρελθόν που τη στοιχειώνει επιτυγχάνεται με

τη βοήθεια του γιατρού συζύγου της, που την υποβάλλει σε ένα είδος διαλογι-

κής ψυχοθεραπείας, ανάλογης με αυτή που κάνει ο αφηγητής στον Πασχάλη.

18. Αντίστοιχα με τον Βιζυηνό και τον Ίψεν, ο Βάγκνερ «χρησιμοποίησε ένα ποίημα

του Heine για να φτιάξει το λιμπρέτο του Ολλανδού». Βλ.

ουρμπανα

, σ. 11. Βλ. και

το έμπλεο εγκωμίων λ. «Βάγνερ» που υπογράφεται από τον Γ. Μ. Βιζυηνό στο

Λεξικόν

Εγκυκλοπαιδικόν Μπαρτ και Χιρστ

, τ. 2 (Μάιος 1890 – Νοέμ. 1891), σ. 635α-636α.

19. Βλ. σχετικά την εξαιρετική ανάλυση της

Henrik Ibsen and the Birth of

Modernism: Art, Theater, Philosophy,

Oxford University Press, Οξφόρδη 2006,

και πιο συγκεκριμένα το κεφ. 10 «The Art of Transformation: Art, Marriage, and

Freedom in

The Lady from the Sea

», σ. 294-315. Σύμφωνα με την ανάλυση της

Moi, εκτός του

Ιπτάμενου Ολλανδού

, ο Ίψεν έχει συνυφάνει στο έργο του και τη

Μικρή Γοργόνα

του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν (1837).

20. Βλ. Patricia

arbeito

, «Altered States: Space, Gender, and the (Un)making

of Identity in the Short Stories of Georgios M. Vizyenos»,

Journal of Modern

Greek Studies

13/2 (Οκτ. 1995), σ. 299-326· πιο συγκεκριμένα για τις «Συνέπειες»

βλ. σ. 308-312, για μια ανάλυση των δύο χαρακτήρων με όρους βορρά-νότου και

ανατολής-δύσης, με τελικό αποτέλεσμα την αδυναμία ‘συνεύρεσης’ των δύο, γιατί

«συμπεριφέρονται ο ένας προς τον άλλο σαν ασώματα λογοτεχνικά κατασκευάσμα-

τα», σ. 310, (μτφρ. δική μου).

21. Βλ.

Henrik Ibsen and the Birth of Modernism

, το υποκεφ. «Disavow-

ing Finitude: Ellida and the Stranger», σ. 305-307.