289 / 482
Αννα Σταυρακοπουλου
288
Θαλασσινής
(όπως αποδίδεται ο νορβηγικός τίτλος), που «φαίνεται απλου-
στάτη» σύμφωνα με τον ανώνυμο αρθρογράφο, στην τελευταία παράγραφο
αναφέρεται ότι το έργο «είνε δράμα απ’ αρχής έως τέλους συμβολικόν», όπως
διαβαζόταν το έργο από τους συγκαιρινούς του. Εκτός των άλλων κοινών
σημείων, όπως η μετακίνηση/μετανάστευση των ηρώων για αναζήτηση καλύ-
τερης τύχης, η σύνδεση της φύσης με τη διάθεση (όσο κι αν η αποκορύφωση
της ερωτικής ιστορίας στις «Συνέπειες» διαδραματίζεται ένα καλοκαίρι μέσα
στη γερμανική καταχνιά, ενώ στην
Κυρά της Θάλασσας
όλα συμβαίνουν σ’
ένα ηλιόλουστο νορβηγικό φιορδ), ο διάλογος ανάμεσα στο ρομαντικό κλίμα
και την ωμή πραγματικότητα κ.ά., και τα δύο κείμενα κρύβουν μέσα στον
πυρήνα τους, ανάμεσα σε άλλα, και τον μύθο του
Ιπτάμενου Ολλανδού
· τον
επεξεργάζονται διαφορετικά, τον αφομοιώνουν σε διαφορετικές πλοκές, με
διαφορετική κατάληξη, αλλά υπάρχει και στα δύο.
16
Στις «Συνέπειες» η Κλά-
ρα λέει στον Πασχάλη ότι μοιάζει με τον «Πετώντα Ολλανδό» (όπως τον μετα-
φράζει ο Βιζυηνός) στην ομώνυμη όπερα του Βάγκνερ, που εμπνέεται από
τη λαϊκή παράδοση των χωρών της Βόρειας Θάλασσας και ανέβαινε συχνά
πυκνά σε διάφορες σκηνές της Ευρώπης από το 1843 και μετά:
ο υποκριθείς το πρόσωπον τούτο ηθοποιός επαρουσιάσθη, ως συνήθως μαυροφο-
ρεμένος, με μαύρα μάτια, μαύρα μαλλιά και γένεια, αλλά με τέτοιο κόψιμον και
τόσον ωχρός και μελαγχολικός, ώστε πολλοί ενόμισαν ότι έβλεπον εμέ επί της σκη-
νής. Μετ’ ολίγας ημέρας δεν ηξεύρω πώς έτυχε λόγος, και η Κλάρα μοι το είπεν
17
λέει ο Πασχάλης στον αφηγητή. Η εξέλιξη της ιστορίας της Κλάρας και του
Πασχάλη –και ειδικά το γεγονός ότι και οι δύο πεθαίνουν με μία ημέρα δια-
φορά με τις ψυχές τους να ενώνονται στον θάνατο, όπως δεν κατάφεραν να
ενωθούν στη ζωή– είναι πολύ κοντά στο τέλος του βαγκνερικού έργου, όπου η
16. Τη σχέση του Βιζυηνού με τον Βάγκνερ έχει επισημάνει ο Μιχαήλ
Π
ασχαλησ
,
« Όμηρος, Γκαίτε και Βάγκνερ στο διήγημα “Αι συνέπειαι της παλαιάς ιστορίας” του
Γ. Μ. Βιζυηνού» στον τόμο
Πρακτικά ΙΓ΄ Διεθνούς Επιστημονικής Συνάντησης –
Μνήμη Παν. Μουλλά
,
Νεοελληνική λογοτεχνία και κριτική από τον Διαφωτισμό έως
σήμερα (Θεσσαλονίκη, 3-6.11.2011)
, επιμ. Ναταλία Δεληγιαννάκη, Σοκόλη-Κουλεδά-
κη, Αθήνα 2014, σ. 422-433. Επίσης, το θέμα συζητιέται διεξοδικά στο Στέλλα
Κ
ουρ
-
μπανα
,
«Ο Γεώργιος Βιζυηνός και η μουσική»,
Μουσικός Ελληνομνήμων
11 (2012),
σ. 3-19· ευχαριστώ την κ. Κουρμπανά για τη βοήθειά της επί του θέματος. Για την
ανάγκη περαιτέρω μελέτης της επιρροής του Βάγκνερ στο νεοελληνικό θέατρο βλ. και
Χ
ατζηπανταζης
, σ. 636, σημ. 20.
17.
Β
ιζυηνοσ
,
«Αι συνέπειαι της παλαιάς ιστορίας» στο
Νεοελληνικά Διηγήματα
,
επιμ. Παν. Μουλλάς, Ερμής, Αθήνα 1986, σ. 142.