Α' ΤΟΜΟΣ

Βιζυηνός και Ίψεν: αμαρτήματα και παλαιές ιστορίες στα άκρα της Ευρώπης

287

φανή, καθώς οι ίδιες οι λέξεις αναφέρονται στον τίτλο κάποιων διηγημάτων,

και στον Ίψεν μπορούμε να σκεφτούμε πολλά έργα, όπως τους

Βρυκόλακες

το

Ρόσμερσχολμ

, τον

Αρχιμάστορα Σόλνες

, τον

Ιωάννη Γαβριήλ Μπόρκμαν

κ.ά., για να αναφέρω μόνο μερικά. Και οι δύο χάνουν τα λογικά τους πριν από

τον θάνατό τους, καθώς ο Βιζυηνός «παρεφρόνησε»

και ο Ίψεν έπαθε αλλε-

πάλληλα εγκεφαλικά από το 1901 και εξής που έπληξαν τη σωματική και τη

διανοητική του ρώμη. Ένα ακόμη κοινό σημείο, ως προς την πρόσληψή τους,

είναι το γεγονός ότι τόσο η μορφή όσο και το περιεχόμενο των έργων τους σε

πολλές περιπτώσεις προκάλεσαν αντιδράσεις όταν πρωτοδημοσιεύτηκαν (ή/

και πρωτοανεβάστηκαν στην περίπτωση του Ίψεν), αλλά με την πάροδο του

χρόνου απέκτησαν όλο και περισσότερους ένθερμους θιασώτες –εγχώριους

και διεθνείς– και άντεξαν και αντέχουν σε όλο και πιο ετερόκλητες θεωρητικές

προσεγγίσεις, από την ψυχαναλυτική μέχρι τον Φουκώ και από τις θεωρίες του

φύλου μέχρι τη μετα-αποικιοκρατική θεωρία. Αντίθετα συγγραφείς που έκα-

ναν θραύση στον καιρό τους, όπως ο Μπγιέρνσον ή ο Δροσίνης (τηρουμένων

των αναλογιών), τώρα πια αποτελούν αντικείμενο μελέτης για τους φιλολό-

γους και τους ιστορικούς της πατρίδας τους.

Στη συνέχεια θα ήθελα να προτείνω μια σύντομη παράλληλη ανάγνωση των

«Συνεπειών της παλαιάς ιστορίας» (του 1884) και της περίπου σύγχρονης

Κυράς της θάλασσας

(του 1888), που είναι από τα πρώτα έργα που παρου-

σιάζονται στον Τύπο στην Ελλάδα, σε ένα δημοσιογραφικό κείμενο (που γρά-

φεται σχεδόν ταυτόχρονα με το άρθρο του Βιζυηνού στην

Εστία

) με τον τίτλο

«Είς μέγας δραματικός».

Μετά την παράθεση της περίτεχνης πλοκής της

13. Βλ. σχετικό σχόλιο του Γρηγόριου Ξενόπουλου με το ψευδώνυμο Α

ντίλαλος

«Ο Βιζυηνός παρεφρόνησεν!»,

Εστία

(1892), όπως αναδημοσιεύεται στο

αρελας

σ. 392: «Η παραφροσύνη! Οποίος κίνδυνος διά τους δυστυχείς αυτούς εγκεφάλους

εργαζομένους νυχθημερόν υπό τους δυσμενείς ηθικούς και υλικούς όρους, υπό τους

οποίους ζώσιν οι πνευματικοί τής σήμερον παραγωγοί!». Φαίνεται ότι δεν έχουν αλλά-

ξει και πολλά για τους «νυχθημερόν εργαζομένους εγκεφάλους» στην Ελλάδα μεταξύ

του 1892 και του 2015...

14. Για την πρόσληψη του Ίψεν σε διάφορες χώρες υπάρχει ογκωδέστατη βιβλιο-

γραφία. Εντελώς ενδεικτικά από την πιο πρόσφατη βιβλιογραφία βλ.

Global Ibsen:

Performing Multiple Modernities

, επιμ. Erika Fischer-Lichte – Barbara Gronau

– Christel Weiler, Routledge, Ν. Υόρκη 2011· Juliano D’

mico

, «

Six Points for a

Comparative Ibsen Reception History»,

Ibsen Studies

14/1 (2014), σ. 4-37. Ως

προς την υποδοχή του Βιζυηνού στον 19ο αιώνα βλ.

αρελασ

όπου συμπεριλαμβά-

νεται εκτενέστατη λεπτομερής εισαγωγή και 123 κείμενα με επικρίσεις και επαίνους,

κάποια ήδη γνωστά, αλλά και 50 αβιβλιογράφητα.

15.

Εφημερίς

, 8.2.1892. Βλ. και

απανδρεου

, σ. 19.