Α' ΤΟΜΟΣ

Αναζητώντας νέους ορίζοντες

279

άλλη, για τον κύκλο του Ψυχάρη η τόση προβολή των βόρειων λογοτεχνιών

δεν συντελεί στον εθνικό σκοπό, αλλά ενέχει κινδύνους «εθνικού αποχρωματι-

σμού».

Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η κατοπινή απομάκρυνση του Καμπύ-

ση από το μοντέλο του δημοτικισμού που προτείνει ο Ψυχάρης και τα κριτικά

άρθρα που δημοσιεύει γι’ αυτόν μετά το κλείσιμο της

Τέχνης

Παράλληλα, η άποψη ότι η «υψηλή Τέχνη» προορίζεται για τους λίγους,

καθώς και ο «απροκάλυπτος αισθητισμός των συνεργατών»

του περιοδι-

κού, συσκοτίζουν περισσότερο παρά βοηθούν στην υποδοχή των νέων πρω-

τοποριών. Ενδεικτικό είναι το απόσπασμα από τη θεατρική κριτική του

Ξενόπουλου για τις παραστάσεις που έδωσε η Duse στην Ελλάδα. Έχοντας

αναλυθεί σε ύμνους για την ερμηνεία της, κυρίως στην

Έντα Γκάμπλερ

του

Ibsen, αισθάνεται υποχρεωμένος να υπερτονίσει ότι η χλιαρή υποδοχή του

κοινού απέναντι στην ηρωίδα του Ibsen αποτελεί σαφή ένδειξη μεγάλης

δημιουργίας:

Στην αρχή φοβηθήκαμε μήπως η μεγάλη Τέχνη της Ντούζε ήθελε κάμη κατα-

ληπτό και στους χυδαίους ακόμη το αριστούργημα της νεώτερης δραματικής

τέχνης. Αλλά όχι! Καμμιά ερμηνεία –ούτε κριτικού, ούτε υποκριτού– δεν έχει

τη δύναμι να προστυχέψη ένα δράμα του Ίψεν. […] Τέχνη συγγραφέως ή ηθο-

27. Γιάννης

απακωστας

, «Κ. Χατζόπουλος: Από την

Τέχνη

στον

Υπεράνθρωπο

Θεωρητικές διαφοροποιήσεις» στον τόμο

Πρακτικά Επιστημονικού Συμποσίου,

Κωνσταντίνος Χατζόπουλος ως συγγραφέας και θεωρητικός

, Δωδώνη, Αθήνα 1998, σ.

487-495. Ο Παπακώστας ανθολογεί στο παραπάνω κείμενο ορισμένα από τα σχόλια

του Ψυχάρη που βάλλουν τόσο κατά του Καμπύση όσο και κατά του Κ. Χατζόπουλου

(σ. 490) και αναφέρει την προσπάθεια που κατέβαλε ο τελευταίος να συμβιβάσει τα

πράγματα, αλλά έπεσε στο κενό από πλευράς Ψυχάρη (σ. 490-491). Στις αντιδράσεις

του Ψυχάρη προστίθενται και αυτές του φίλου του Αργύρη Εφταλιώτη, ο οποίος στο

κομβικό κείμενό του «Αληθινή και ψεύτικη τέχνη», ό.π., καταδικάζει ουσιαστικά την

προσπάθεια της

Τέχνης

ως ένα χαμένο στοίχημα. «Μεγάλο κι ασυχώρητο κρίμα, ναρ-

χίζη ένα περιοδικό με την εθνική τη γλώσσα, κι αντίς να μας γενή περιβόλι ρωμαίικο,

να κάθεται και ναρμηνεύη ξένες Βαβυλωνίες».

28.

αμπυσης

, «Ο ψυχαρισμός κ’ η ζωή»,

Το Περιοδικόν μας, δεκαπενθήμερος

επιθεώρησις

(Εν Πειραιεί), τ. Α΄, 1900, σ. 33-37, 86-89, 169-163, 201-208. Αναδη-

μοσιεύεται στο:

αμπυσης

Άπαντα

, σ. 415-436. Ήδη από τις 13.5.1899 στέλνει επι-

στολή στον Κ. Χατζόπουλο όπου σχολιάζει αρνητικά τον Ψυχάρη: «βεβαιώθηκα πως ο

Ψυχάρης είναι Schauspieler ηθοποιός και τίποτις άλλο. Και θαν το πω πολύ γλήγορα

[…] όμως χαίρω, χαίρω […]. Οι συμπάθειες του Ψυχάρη δεν είναι γερμανικές! Ωσάν

να μη το ήξερα. Ωσάν να μην το προκαλούσα. […] Ωσάν να μην το έκαμα επίτηδες να

τα γράψω σε Γάλλο πολίτη!». Βλ.

αμπυσης

Άπαντα

, σ. 599.

29.

ντωνιου

-Τ

ιλιου

, σ. 52.