Α' ΤΟΜΟΣ

Αναζητώντας νέους ορίζοντες

277

πραγματικότητα των δύο χωρών είναι συντριπτική: Εκεί βλέπει «ένα έθνος

που πιστεύει στον εαυτό του, ενώ η Ελλάδα του Ενενήντα εφτά δεν πιστεύει

σε τίποτε».

Στις προσωπικές επιστολές προς τον φίλο και διευθυντή του

περιοδικού

Η Τέχνη

Κωνσταντίνο Χατζόπουλο οδηγείται μάλιστα στο σημείο

να αναφωνήσει: «Κατάρα που ήρθα στη Γερμανία. Κατάρα, γιατί εγνώρισα τι

είμαι κι απελπίστηκα! Κατάρα, γιατί εγνώρισα την Γερμανία και δεν είμαι Γερ-

μανός και αύριο θαν την αφήσω».

Αλλά και ο ίδιος ο Κ. Χατζόπουλος θεωρεί

ότι οφείλει πολλά για την έκδοση της

Τέχνης

στην επαφή με τη Γερμανία,

μολονότι η δική του περιήγηση θα πραγματοποιηθεί ύστερα από το κλείσιμο

του περιοδικού.

Το σίγουρο είναι πάντως πως και εκείνος έχει δοκιμάσει στο

έπακρο την απογοήτευση του 1897, αφού πολέμησε ως έφεδρος αξιωματικός

στον στρατό της Ηπείρου,

με την πίκρα του να αποτυπώνεται στο διήγημά

του με τίτλο

Αντάρτης

Η έκδοση της

Τέχνης

του Κ. Χατζόπουλου στη δημοτική, αλλά και η μετα-

κένωση πλείστων κειμένων που ανήκουν στη βόρεια λογοτεχνία οδηγούν σε

ταύτιση των δύο καινοτομιών που εισηγείται το περιοδικό στα τέλη του 19ου

αιώνα. Το ενδιαφέρον για τους λογοτέχνες του Βορρά συνεπάγεται μεταφρά-

σεις στη δημοτική, όπως η

Δεσποινίς Τζούλια

του Strindberg που φιλοξενεί-

ται στις σελίδες του. Το «πταίσμα» είναι διπλό, καθώς σημαίνει όχι μόνο απο-

19. Ι. Μ.

αναγιωτοπουλος

, «Η μνήμη του Καμπύση»,

Νέα Εστία

50/587 (Χρι-

στούγεννα 1951), σ. 1473.

20.

αμπυσης

ό.π

21. «Το περιοδικό μου “Τέχνη” που βγαίνει δύο χρόνια τώρα το οφείλω στα Ταξεί-

δια στη Γερμανία» αναφέρει στη σύζυγό του. Βλ. Σάννη

αιγκμαν

-Χ

ατζοπουλου

αυτοβιογραφία μου: η ζωή μου με τον Κώστα Χατζόπουλο

, μτφρ. από τα Γερμανικά

Σέντα Χατζοπούλου, αρχείο Κωνσταντίνου Χατζόπουλου, ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, δακτυλόγρα-

φο, σ. 18. Για τη σχέση του Χατζόπουλου με τη Γερμανία βλ. επίσης Ειρήνη η

θη

ναια

[Ειρήνη Πολ.

ημητρακοπουλου

], «Το βόρειο στοιχείο στην τέχνη του Χατζό-

πουλου»,

Νέα Εστία

28/332 (15.10.1940), σ. 1299-1300.

22. Ο Παλαμάς μνημονεύει τις επιστολές που λάμβανε από τον Χατζόπουλο κατά

τη διάρκεια που ο τελευταίος υπηρετούσε στον στρατό: «Ξέσπασεν ο πόλεμος του 1897.

Ο Χατζόπουλος έφεδρος αξιωματικός στο στρατό της Ηπείρου. Τα χάλια του στρατού

μας εκεί αξιοθρήνητα, απερίγραπτα. Τα γράμματα του Χατζόπουλου από εκεί προς εμέ-

να, καθρέφτιζαν και την ελεεινή κατάσταση των πραγμάτων, και το φωτεινό μυαλό ενός

ποιητή. […] Από τα γράμματά του εκείνα φαίνεται η απελπισία του στην εντέλεια, και

παριστάνεται κακό που γιατρεμό δεν έχει». Βλ. Κωστής

αλαμας

Άπαντα

, τ. 8, επιμ.

Γ. Κ. Κατσίμπαλης, Γκοβόστης – Μπίρης, [Αθήνα 1962-1969], σ. 424-425.

23. Για τον

Αντάρτη

βλ. Τάκης

αρβελης

Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, ο πρωτο-

πόρος

, Σοκόλης, Αθήνα 1998, σ. 132-135.