Α' ΤΟΜΟΣ

Ο μεταφραστής Νικόλαος Δραγούμης: κοινωνικός αναμορφωτής

185

Πριν να εξετάσουμε όμως εκ του σύνεγγυς τις μεταφράσεις του Δραγού-

μη, θα διερευνήσουμε το ιδεολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εμφανίζονται οι

μεταφράσεις αυτές. Αρχικά αξίζει τον κόπο να σταθούμε στην ιδρυτική προ-

κήρυξη του περιοδικού

Πανδώρα

της 12ης Δεκεμβρίου 1849, η οποία θα μας

διευκολύνει να κατανοήσουμε τα κίνητρα του Δραγούμη, ενός από τους πέντε

αρχικούς ιδρυτές του εντύπου και μοναδικού ιδιοκτήτη από το 1855 και έπει-

τα, σε σχέση με το μεταφραστικό του έργο. Γράφει λοιπόν η προκήρυξη αυτή

πως στόχος του περιοδικού δεν είναι άλλος από τη διάδοση των φώτων σε

όλες τις τάξεις του λαού και η προσπάθεια εθισμού στην ανάγνωση μεγάλης

μερίδας του έθνους.

Το περιοδικό απευθύνεται στους πολλούς, έχει στόχο

την εθνική πρόοδο και επιδιώκει να την επιτύχει μέσω της τέρψης που μπορεί

να προσφέρει η ανάγνωση, παραλληλίζοντάς τη με όσους «και τα ιαματικά

φάρμακα από μόνην φιάλην πίνοντας, ης μέλι χρίει τα χείλη».

Ας μην ξεχνά-

με άλλωστε πως η φιλοπατρία και η εθνωφέλεια ήταν δύο από τους βασικούς

στόχους όλων των περιοδικών του αιώνα ήδη από την προεπαναστατική περίο-

δο.

Στην περίπτωση της

Πανδώρας

η στόχευση αυτή διατυπώνεται σε αγγελία

του 1853· εκεί δηλώνεται πως οι εκδότες του εντύπου «ούτε κόπων μεγάλων

ούτε θυσιών φείδωνται προς ευόδωσιν επιχειρήσεως, ην νομίζουσι δυναμένην

κατά τι να συντελέση εις την εθνικήν πρόοδον της φίλης πατρίδος».

Η εθνική

πρόοδος υλοποιείται, μεταξύ άλλων, και μέσω ενός μεγάλου αριθμού μετα-

φρασμένων έργων, διηγημάτων αλλά και μυθιστορημάτων, σε συνέχειες ή σε

παράρτημα, περισσότερο ή λιγότερο γνωστών στις μέρες μας ξένων συγγραφέ-

ων.

Για την πραγμάτωση αυτών των εθνωφελών απόψεων φαίνεται πως αγωνί-

στηκε συνειδητά ο Δραγούμης, εμπλεκόμενος για μία τουλάχιστον εικοσαετία

στο μεταφραστικό εγχείρημα.

Το αποτέλεσμα της μεταφραστικής του εμπλοκής είναι δεκατρείς τίτλοι

έργων, εκ των οποίων δέκα είναι μυθιστορήματα: οκτώ επιφανών Γάλλων συγ-

γραφέων της εποχής του, των Eugène Scribe, Gabriel Ferry, Alexandre

Dumas, Élie Berthet, Octave Feuillet και Eugène Sue, και δύο σημαντι-

κών αγγλόφωνων, των Edward Bulwer-Lytton και Jonathan Swift. Τα υπό-

λοιπα τρία μεταφράσματά του είναι μία πολιτική βιογραφία για τον George

6. Το ίδιο, σ. 411.

7. Ό.π.

8. Κ

αρποζηλου

, σ. 209-211.

Το ίδιο

, σ. 210.

10. Στα είκοσι δύο χρόνια της κυκλοφορίας του εντύπου κυκλοφόρησαν είκοσι

τέσσερα έργα σε Παράρτημα. Για τους τίτλους αυτούς βλ. Μ

αργαρης

, σ. 46-47.